TY - JOUR ID - 142046 TI - بینانشانه شناسی ابرپیرنگ مرگ/ زندگی در اسطورة یمه/ جم با رمانهای معاصر فارسی JO - دو فصلنامه روایت شناسی JA - JLC LA - fa SN - 2588-6495 AU - زمانی, فاطمه AU - درپر, مریم AD - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه کوثر بجنورد، بجنورد، ایران Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 6 IS - 12 SP - 261 EP - 229 KW - مربع معنایی KW - نظام حسی ـ ادراکی KW - نظام شوشی KW - روابط بینامتنی KW - اسطورۀ یمه/ جم KW - رمان معاصر DO - 10.22034/jlc.2021.299490.1413 N2 - بن‏مایه‏های اسطوره‏ای به‌صورت ابرپی‌رنگ در ساختار داستان‏های مدرن، به‌ویژه‏ رمان، راه ‏یافته ‏است. «جاودانگی» (تقابل مرگ ـ زندگی) یکی از برجسته‏ترین بن‏مایه‏های اسطوره‏ای حیات بشری است که در اساطیر هندی و ایرانی، داستان یمه/ جم برپایۀ این بن‏مایة اسطوره‏ای شکل گرفته است. از منظر نشانه‏شناسی ساختاری، روایت یمه/ جم براساس مربع‏ معناشناسی «مرگ»، «زندگی»، «نه ـ مرگ» و «نه ـ زندگی» ساخته شده ‏است. فرضیۀ پژوهش عبارت است از: ابرپی‌رنگ مرگ ـ زندگی در رمان‏های معاصر فارسی برپایة روابط بینامتنی آن‌ها با اسطورۀ یمه/ جم نظام ‏یافته ‏است. در این پژوهش، ابتدا براساس رویکرد معناشناسی ساختاری گِرمس، مربع معنایی مرگ ـ زندگی در هریک از رمان‌های مورد بررسی ارائه گردید و سپس روابط بینامتنی آن‌ با اسطورة یمه/ جم برمبنای نظریه‏های بینامتنیت واکاوی شد. نتیجۀ مطالعه نشان داد با توجه به دو روایت هندی و ایرانی از اسطورة یمه/ جم، دو نوع رویارویی با مرگ را می‏توان شناسایی کرد که این کلان‌روایت اسطوره‏ای ــ رویارویی دوگانه با مرگ ــ در کنش‏ شخصیت‏های رمان‏های معاصر فارسی نیز مشاهده می‏شود. ازاین‌رو برخی شخصیت‏های رمان‏هایی همچون سووشون، حیرانی و سالمرگی مانند یمه با کنش تسلیم و پذیرش مرگ در نظام حسی ـ ادراکی به زندگی جاودانه دست می‌یابند؛ همچنین برخی دیگر از شخصیت‏های رمان ملکوت، فال خون و کلیدر همانند جم با کنشی ضدمرگ، برای رسیدن به حیات ابدی می‏کوشند، ولی درنهایت در نظام شوشی، مقهور مرگ می‏شوند. UR - https://www.narratologyjournal.ir/article_142046.html L1 - https://www.narratologyjournal.ir/article_142046_2fc463d4bc17ed3a078248fd88a9f3ed.pdf ER -