کارکرد زاویة دید سوم‌شخص در خلق داستان‌های وهمناک و بررسی آن در داستان «طاووس‌های زرد» اثر منیرو روانی‌پور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه کردستان، کردستان، ایران

چکیده

در این مقاله، داستان کوتاه «طاووس‌های زرد» نوشتة منیرو روانی‌پور از مجموعه‌داستانکنیزو براساس الگوی دیدگاه وجهی ـ روایی سیمپسون (1993) بررسی شده است. مسئلة اساسی پژوهش این است که اولاً زاویة دید گزینشی چه احساسی را در مخاطبان به‌وجود می‌آورد و ثانیاً چگونه می‌توان احساس القاشده در متن را بدون تفسیرهای ذوقی اثبات کرد؛ بنابراین نوع راوی و نوع وجهیت غالب بر داستان و کارکرد آن واکاوی شده است. در این تحقیق، داده‌ها برمبنای مقوله‌ها و ابزارهای تحلیلی معرفی‌شده در نظریة سیمپسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. روش تحقیق از نوع توصیفی ـ تحلیلی است. بر این اساس، هدف پژوهش آن است که با به‌کارگیری الگوی زبان‌شناختی سیمپسون و کشف قواعدی، به‌روش علمی، تأثیرهای خاص بر مخاطب اثبات شود. راوی داستان مورد بررسی از نوع سوم‌شخص روایی منفی است که با استفاده از «کلمات بیگانگی»، دوری از ورود به احساسات و افکار شخصیت‌ها، تأکید بر ویژگی‌های فیزیکی خاص، بیان حدس‌های خودنمایانه و تکنیک بیگانه‌سازی شخصیت، داستانی وهمناک خلق کرده است. 

کلیدواژه‌ها


منابع  
ـ آقاگل‌زاده،‌ فردوس و شیرین پورابراهیم (1387). «بررسی زبان‌شناختی دیدگاه روایتگری روز اول قبر صادق چوبک در چارچوب مدل سیمپسون». فصلنامة نقد ادبی. ش3. صص7ـ28.  
ـ ایلخانی‌پور، نگین (1394). صفات وجهی در زبان فارسی. تهران: نشر مرکز.
ـ‌ تولان، مایکل (1386). روایت‌شناسی درآمدی زبان‌شناختی ـ انتقادی. ترجمة سیده‌فاطمه علوی و فاطمه نعمتی. تهران: سمت.
ـ‌ حری، ابوالفضل (1393). کلک خیال‌انگیز: بوطیقای ادبیات وهمناک، کرامات و معجزات.تهران: نشر نی.
ـ حسنعلی‌زاده، فرناز (1388). از خاک به خاکستر: تحلیل داستان‌های منیرو روانی‌پور. تهران: پایان.
ـ خادمی، نرگس (1391). «الگوی ’دیدگاه روایی‘ سیمپسون در یک نگاه». فصلنامة نقد ادبی. س5. ش17. صص7ـ36.
ـ خوزان، مریم (1370). «داستان وهمناک». نشر دانش. ش65. صص33ـ37.
ـ روانی‌پور، منیرو (1367). کنیزو. تهران: نیلوفر.
ـ ریمون کنان، شلومیت (1387). روایت داستانی بوطیقای معاصر. ترجمة ابوالفضل حری. تهران: نیلوفر.
ـ علوی، سیده‌فاطمه (1384). بررسی دیدگاه روایی در سه داستان کوتاه صادق چوبک، رویکرد تحلیل کلام انتقادی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. دانشکدة علوم انسانی دانشگاه تهران.
ـ علوی، سیده‌فاطمه و همکاران (1395). «بررسی زبان‌شناختی زاویة دید در داستان کوتاه ’صراحت و قاطعیت‘ براساس الگوی سیمپسون». جستارهای زبانی. ش3 (31). صص87ـ105.
ـ فاولر، راجر (1395). سبک و زبان در نقد ادبی. ترجمة مریم مشرف. تهران: سخن.
ـ فتوحی، محمود (1390). سبک‌شناسی. تهران: سخن.
ـ مارتین، والاس (1389). نظریه‌های روایت. ترجمة محمد شهبا. تهران: هرمس.
ـ مانفرد، جان (1397). روایت‌شناسی: مبانی نظریة روایت. ترجمة محمد راغب. تهران: ققنوس.
ـ مستور، مصطفی (1395). مبانی داستان کوتاه. تهران: نشر مرکز.
ـ مشرف، مریم (1395). سبک و زبان در نقد ادبی. تهران: سخن.
- میرصادقی، جمال (1380). عناصر داستان. تهران: سخن.
ـ ــــــــــــــــــ (1391). زاویة دید در داستان. تهران: سخن.
ـ وردانک، پیتر (1389). مبانی سبک‌شناسی. تهران: نشر نی.
- Fowler, R. (1986). Linguistic Criticism. Oxford: Oxford University Press.
- Genette, G. (1980). Narrative Discourse: An Essay in Method. Lewin Jane E. (Trans.). New York: Cornell UP.
- simpson paul.(1993). Language Idiology and Point of View. London: Routledge..                                                        
- Toolan, Michael J. (1988). Language in Literature: An Introduction to Stylistics. London: Arnold.