خوانش بیش متنی دو داستان "الماس ها ابدی اند" اثر ایان فلمینگ و "برق الماس" اثر نبیل فاروق بر مبنای نظریه ی ژرار ژنت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، آذربایجان، ایران

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، آذربایجان، ایران

چکیده

در میان نظریه­های مختلف بینامتنی، ژرار ژنت طیف گسترده­ای از روابط یک متن با سایر متون را به‌شکلی ساختارمند با عنوان ترامتنیت بررسی کرده است. بیش­متنیت مهم­ترین گونة ترامتنیت ژنتی به‌شمار می‌رود که بر اقتباس استوار است. یکی از گونه­های ادبی که مسئلة اقتباس در آن برجستگی دارد، ادبیات پلیسی است که از ژانرهای نو در ادبیات جهان محسوب می‌شود. نبیل فاروق مصری نویسندة معاصر داستان­های پلیسی عربی است که در آثار خود از آثار غربی تأثیر پذیرفته است. شواهد دال بر­ آن است که یکی از داستان­های وی با عنوان برق ­الماس از مجموعة مرد غیرممکن از داستان الماس­ها ابدی­اند اثر ایان فلمینگ انگلیسی برگرفته شده است. پژوهش حاضر سعی می­کند تا با به­کارگیری روش تحلیلی ـ توصیفی و تطبیقی روابط بیش­متنی این داستان با پیش­متن آن را براساس دیدگاه ژنت بررسی کند. هدف این جستار ارائة نمونه­ا­ی عملی از رابطة بینامتنی یک اثر داستانی عربی با پیش­متنی از ادبیات دیگر است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که این اثر در نگاه اولیه صرفاً تقلیدی از پیش­متن است؛ اما با تدقیق بیشتر ابعاد مختلف تراگونگی و تلاش نویسنده برای ایجاد تغییرات اساسی در بیش­متن آشکار می­شود.
 

کلیدواژه‌ها


منابع
-         آذر، اسماعیل (1395). «تحلیلی بر نظریه­های بینامتنیت ژنتی». فصلنامة پژوهش­های نقد ادبی و سبک­شناسی. د7. ش24. صص11ـ31.
-         احمدزاده‌کرمانی، روح­الله (1390). بازاندیشی در فرهنگ و رسانه. تهران: چاپار.
-         اسکاگز، جان (1390). ادبیات جنایی. ترجمة مؤسسة خط ممتد اندیشه. تهران: نشانه.
-         انوری، حسن (1381). فرهنگ بزرگ سخن. تهران: سخن.
-         بی­نیاز، فتح­الله (1394). درآمدی بر داستان­نویسی و روایت­شناسی. چ6. تهران: افراز.
-         پیرانی، منصور (1395). «متن­های آستانه­ای در پیوند با ادبیات تطبیقی (نمونة مطالعه­شده: سعدی­نامه)». ‌فصلنامة پژوهش­های ‌ادبیات‌ تطبیقی. ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌د4. ش3. صص167ـ196.
-         سلطانی، سیدعلی­اصغر (1384). قدرت گفتمان و زبان، ساز و کارهای جریان قدرت در جمهوری اسلامی. تهران: نشر نی.
-         شرشار، عبدالقادر ( 2003). الروایة البولیسیة. دمشق: اتحاد الکتّاب العرب.
-         عزام، محمد (2001). النص الغائب، تجلیات التناص فی الشعر العربی. دمشق: اتحاد الکتّاب العرب.
-         غیاثوند، مهدی (1392). «سیمای تأویل در آیینة بینامتنیت کریستوایی». فصلنامة حکمت و فلسفه. س3. ش3. صص97ـ114.
-         فاروق، نبیل. (بی‌تا). بریق الماس (السابع من مجموعة رجل المستحیل). قاهرة: المؤسسة العربیة الحدیثة.
-         فخاری­زاده، نسیم و دیگران (1394). «خوانش ترامتنی صحنة کشته شدن نر گاو آسمانی در تصویرسازی­های روایت گیلگمش». فصلنامة مرکز پژوهش هنر معماری و شهرسازی نظر. س12. ش32. صص23ـ33.
-         فلمینگ، ایان (1395). الماس­ها ابدی­اند. ترجمة محمدهادی سالارورزی. تهران: چترنگ.
-         قائمی­نیا، علیرضا (1389). بیولوژی نص، نشانه­شناسی و تفسیر قرآن. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.
-         کنگرانی، منیژه (1388). مجموعه‌مقالات دومین و سومین هم­اندیشی هنر تطبیقی. تهران: مؤسسة تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری «متن».
-         میرصادقی، جمال (1376). عناصر داستان. تهران: آیة مهر.
-         نامورمطلق، بهمن (1386). «ترامتنیت مطالعة روابط یک متن با دیگر متن­ها». پژوهشنامة علوم انسانی. ش56. صص83ـ98.
-         ـــــــــــــــ (1390). درآمدی بر بینامتنیت نظریه­ها و کاربردها. تهران: سخن.
-         ـــــــــــــــ (1391). «گونه­شناسی بیش­متنی». فصلنامة پژوهش­های ادبی. س9. ش38. صص139ـ152.
-         ـــــــــــــــ (1395). بینامتنیت از ساختارگرایی تا پسامدرنیسم، نظریه­ها و کاربردها. تهران: سخن.
-         نوروزی، نسترن و دیگران (1397). «خوانش بیش­متنی چهار اثر برگزیدة تصویرسازی کلودیا پالماروسی با بیش­متن­هایی از نقاشی­ ایرانی». نشریة هنرهای زیبا ـ هنرهای تجسمی. د23. ش1. صص5ـ16.
-          Ahmadzadeh Kermani, R. (2011). Rethinking culture and media (in Farsi). Tehran: Chapar.
-          Anwari, H. (2002). Sokhan great dictionary (in Farsi). Tehran: Sokhan.
-          Azzam, M. (2001). The absent text, manifestations of intertextuality in Arabic poetry (in Farsi). Damascus: Arab Writers Union.
-          Azar, E. (2016). "An analysis of Genette’s intertextual theories". Quarterly Journal of Literary Criticism and Stylistics. Vol. 7. No. 24. pp. 11-31.
-          Biniaz, F. (2010). An introduction to fiction and narrative studies (in Farsi). Tehran: Afraz.
-          Skaggs, J. (2011). Criminal literature (translated into Farsi by the Institute of Continuous Thought Line). Tehran: Neshaneh.
-          Fakharizadeh, N.  and others (2015). "Transcripts of the scene of the killing of a celestial bull in the illustrations of Gilgamesh". Quarterly Journal of Nazar Architecture and Urbanism Research Center. Vol. 12. No. 32. pp. 23-33.
-          Farooq, N. (n.d.). Diamond shine (the seventh story from the Impossible Man collection) (in Arabic). Cairo: The Modern Arab Foundation.
-          Fleming, I. (2015). Diamonds are eternal (translated into Farsi by Mohammad Hadi Salarvarzi). Tehran: Chatrang.
-          Ghaemi Nia, A. (2010). Biology of text, semiotics and interpretation of the Qur'an (in Farsi). Tehran: Institute of Islamic Culture and Thought.
-          Ghiasvand, M. (2013). "The image of interpretation in the mirror of Christian intertextuality". Quarterly Journal of Wisdom and Philosophy. Vol. 3. No. 3. pp. 97-114.
-          Kangrani, M. (2009). Collection of articles on the second and third symposium of comparative art (in Farsi). Tehran: Institute for Compiling, Translating and Publishing Matn Works.
-          Namvar Motlagh, B. (2011). An introduction to the intertextuality of theories and applications (in Farsi). Tehran: Sokhan.
-          Namvar Motlagh, B. (2012). "Hypertensive typology". Quarterly Journal of Literary Research. Vol. 9. No. 38. pp. 139-152.
-          Namvar Motlagh, B. (2016). Intertextuality from structuralism to postmodernism: theories and applications (in Farsi). Tehran: Sokhan.
-          Namvar Motlagh, B. (2007). "The transcript of the study of the relations of one text with other texts". Journal of Humanities. Vol. 56. pp. 83-98.
-          Nowruzi, N. et al. (2018). "Over-reading of four selected works of illustration by Claudia Palmarousi with over-texts of Iranian painting". Journal of Fine Arts - Visual Arts. Vol. 23. No. 1. pp. 5-16.
-          Mirsadeghi, J. (1997). The elements of story (in Farsi). Tehran: Ayeh Mehr.
-          Pirani, M. (2016). "Threshold texts in connection with comparative literature: the case of Saadinameh". Quarterly Journal of ‌Literary‌ Comparative Research. Vol. 4. No. 3. pp. 167-196.
-          Sharshar, A. (2003). The Criminal novel (in Arabic). Damascus: Arab Writers Union.
-          Sultani, S.A.A. (2005). The power of discourse and language: the mechanisms of the flow of power in the Islamic Republic (in Farsi). Tehran: Ney.