کارکرد عنصر «زمان» در نمایشنامه‌ پدر نوشته فلوریان زلر: مطالعه ای بر اساس عناصر زمانمندی در نظریۀ روایت‌شناسی ژنت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد ادبیات نمایشی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشیار پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

نظریۀ روایت یا روایت‌شناسی در سال‌های اخیر با رشد و توسعۀ سریع و چشمگیری همراه بوده است. دانش روایت‌شناسی به رهبری ساختارگرایان تدوین شد و هدف آن شناسایی چیزهایی است که وجه مشترک همۀ روایت‌ها و فقط روایت‌ها هستند. نخستین بار در سال 1969 م، تودوروف واژۀ «روایت» را پیشنهاد کرد و در دهه‌های گذشته به موضوع مهم بحث و بررسی در تقریباً تمام رشته‌ها، از هنرهای زیبا و علوم ‌طبیعی و اجتماعی تا مطالعۀ ارتباط و رسانه، تبدیل شده است. در این مقاله، زمان در نمایش‌نامۀ پدر، اثر فلوریان زلر، براساس عناصر زمانمندی در نظریۀ روایت‌شناسی ژرار ژنت مطالعه شده است. با این فرضیه که بازی زمانی صورت‌گرفته در نمایش‌نامۀ ‌مذکور بستر مناسبی برای طرح عناصر زمانمندی در نظریۀ روایت‌شناسی ژنت فراهم می‌کند، ابتدا عناصر زمانمندی در روایت‌شناسی ژنت به‌عنوان چارچوب اصلی پژوهش بررسی شد و سپس به چگونگی تجلی زمان و استفاده از تکنیک-های برهم ‌زدن زمانی و بررسی تداوم و بسامد در اثر مذکور پرداخته شد و در آخر تأثیر عناصر زمانمندی (نظم، تداوم و بسامد) بر یکدیگر و بر سایر عناصر متون نمایشی (برای مثال دیالوگ‌نویسی و شخصیت‌پردازی) نشان داده شد. اهمیت این پژوهش در آن است که شناخت روایت‌شناسی ژنت ما را یاری می‌کند تا بتوانیم از یک سو به تحلیل جامع‌تر آثار نگاشته‌شده، ازجمله آثار زلر، دست‌ یابیم و از سوی دیگر به‌هنگام نگارش و خلق اثر، روش-های نوینی را در شخصیت‌پردازی و دیالوگ‌نویسی و سایر عناصر درام به‌کار گیریم. این پژوهش به‌روش توصیفی ـ تحلیلی صورت گرفته و در آن از منابع اسنادی ـ کتابخانه‌ای و پایگاه‌های معتبر اینترنتی استفاده شده است. واژه‌های کلیدی: ژرار ژنت، روایت‌شناسی، عناصر زمانمندی، فلوریان زلر، پدر.

کلیدواژه‌ها


احمدی، بابک (1378). ساختار و تأویل متن. تهران: نشر مرکز. ## احمدی، فاطمه و امیر کاووس بالا‌زاده (1394). «بررسی زمانمندی روایت در نمایش‌نامۀ در مصر برف نمی‌بارد نوشتۀ محمد چرم‌شیر برپایۀ نظریات ژرار ژنت». فصلنامۀ‌ تئاتر. ش 58. صص 33ـ59## اخوت، احمد (1371). دستور زبان داستان. اصفهان: نشر فردا. ## اسدی، مهتاب (1395). تحلیل عنصر روایت در گزیده‌ای از نمایش‌نامه‌های چیستا یثربی براساس نظریۀ ژنت. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد ادبیات فارسی. دانشگاه گیلان. ## اسدی، مهتاب و محمود رنجبر (1398). «بررسی الگوی روایی زمان در نمایش‌نامۀ عکس عروسی». زبان‌پژوهی. ش 31. صص 7ـ27. ## بهرامیان، زهرا، مهیار علوی‌مقدم و فیروزه کاویان (1396). «کاربرد روایت‌شناسی نظریۀ زمان در روایت ژرار ژنت در رمان جای خالی سلوچ». دوفصلنامۀ روایت‌شناسی. س 1. ش 1. صص 1ـ25. ## تودوروف، تزوتان (1379). بوطیقای ساختارگرا. ترجمۀ محمد نبوی. تهران: آگه. ## تولان، مایکل جی. (1393). روایت‌شناسی. ترجمۀ سیده فاطمه علوی و فاطمه نعمتی. تهران: سمت.## خلیلی، آرمان (1395). بررسی عناصر روایت در سه نمایش‌نامۀ تاریخی بهرام بیضایی (مرگ یزدگرد، هشتمین سفر سندباد، فتحنامۀ کلات) براساس نظریات ژرار ژنت. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی. دانشگاه هنر تهران. تهران. ## راغب، محمد (1391). دانشنامۀ روایت‌شناسی. تهران: نشر علم و دانش. ## ریمون ـ کنان، شلومیت (1387). روایت داستانی: بوطیقای معاصر. ترجمۀ ابوالفضل حری. تهران: نیلوفر. ## زلر، فلوریان (۱۳۹۶). پدر. ترجمه ساناز فلاح فرد. تهران: قطره. ## زندیه، زهرا (1398). روایت‌شناسی سه نمایش‌نامۀ ژان ژنه (سیاهان، بالکن، نظارت عالیه) براساس نظریات ژرار ژنت. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی. دانشگاه هنر تهران. تهران. ## ژنت، ژرار (1392). تخیل و بیان (نقد زبان‌شناختی). ترجمۀ الله‌شکر اسداللهی تجربق. تهران: سخن. ## فرحبخش، فرگل (1396). بررسی زمان روایی در نمایش‌نامۀ گزارش خواب از محمد رضایی‌راد و خواب در فنجان خالی از نغمه ثمینی براساس نظریات ژرار ژنت. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی. دانشگاه هنر تهران. تهران. ## لوته، یاکوب (۱۳۸۶). مقدمه‌ای بر روایت در ادبیات و سینما. ترجمۀ امید نیک‌فرجام. تهران: مینوی خرد. ## مکوئیلان، مارتین (۱۳۸۸). گزیده مقالات روایت. ترجمۀ فتاح محمدی. تهران: مینوی خرد. ## هارلند، ریچارد (۱۳۹۶). از افلاطون تا بارت. ترجمۀ بهزاد برکت. تهران: ماه و خورشید. ## هرمن، دیوید (1396). دانشنامۀ نظریه‌های روایت. ترجمۀ محمد راغب. تهران: نیلوفر. ## Ahmady, B. (1999). Text structure and interpretation (in Farsi). Tehran: Markaz Publication. ## Ahmady, F., & Kavus Balazade, A. (2015). Study the time of narration in a play called It Does not Snow in Egypt by Mohammad Charmshir based on the theories of Gerard Genette. Theater Magazine, 58, 33-59. ## Akhvat, A. (1992). Grammar of the story (in Farsi). Esfahan: Fardaa.. ## Asady, M. (2016). An analysis of the narrative in excerpts of Chista Yathrebi’s plays on the basis of Theories of Gerard Genette. Master Thesis, University of Gilan.## Asady, M., & Ranjbar, M. (2019). Examining the narrative pattern of time in a Play Called Wedding Picture (in Farsi). Zabaan Pazhuhi, 31, 7-27. ## Bahramian, Z., Alavi Moghadam, M., & Kavian, F. (2017). The narrative application of time theory in Gerard Genette's narrative in a novel called Salouch Vacancy (in Farsi). Semi-annual Journal of Narratology, 1(1), 1- 25. ## Farahbakhsh, F. (2017). Study the time of narration in a play called Sleep Report by Mohammad Rezaee Rad and Sleep in an Empty Cup by Naghme Samini based on the theories of Gerard Genette (in Farsi). Master Thesis, Art University of Tehran, School of Cinema and Theater. ## Genette, G. (2013). Fiction and diction (translated into Farsi by Allah Shokr Asadolahy Tajrigh). Tehran: Sokhan Publication. ## Harland, R. (2017). Literary theory from Plato to Barthes: an introductory history (translated into Farsi by Behzad Barekat). Tehran: Moon and Sun Publication. ## Herman, D. (2017). Encyclopedia of narratology theories (translated into Farsi by Mohammad Ragheb). Tehran: Nilufar. ## Khalili, A. (2016). Examining the elements of narrative in three historical plays of Bahram Beyzaee (Death of Yazdgerd, The Eighth Trip of Sindbad, Conquest of Kalat) based on the theories of Gerard Genette. Master Thesis, Art University of Tehran, School of Cinema and Theater. ## Lothe, J. (2007). Narrative in fiction and film: an introduction (translated into Farsi by Omid Nik Farjam). Tehran: Minuye Kherad. ## Mcquillan, M. (2009). Excerpts from narrative articles (translated into Farsi by Fatah Mohammadi). Tehran: Minuye Kherad. ## Raqeb, M. (2012). Encyclopedia of narratology (in Farsi). Tehran: Elm o Daanesh Publication. ## Rimmon- Kenan, Sh. (2008). Narrative fiction: contemporary poetics (translated into Farsi by Abolfazl Horri). Tehran: Nilufar. ## Todorov, T. (2000). Structuralism (translated into Farsi by Mohammad Nabavi). Tehran: Aagah Publication. ## Toolan, M. (2014). Narrative (translated into Farsi by Fateme Alavi and Fateme Nemati). Tehran: Samt. ## Zandieh, Z. (2019). The narratology of three plays by Jean Genet (The Blacks, The Balcony, Death watch) based on the theories of Gerard Genette (in Farsi). Master Thesis, Art University of Tehran, School of Cinema and Theater. ## Zeller, F. (2017). The father (translated into Farsi by Sanaz Falah Fard). Tehran: Ghatre##