تحلیل کارکردهای گسست گفتمانی‌ دررمان " نگران نباش" اثر مهسا محب علی : رویکردی نشانه –معناشناختی به تحلیل گفتمان ادبی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار زبان‌شناسی، گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

چکیده

مقالۀ پیش ‌رو می‌کوشد‌ تا با اتکا بر رویکرد نشانه‌معناشناسی به تحلیل گفتمان ادبی، بررسی و دسته‌بندی‌ سازوکارهای زبان‌شناختی ‌و نشانه‌معنایی‌ گسست‌ گفتمانی در رمان نگران نباش اثر مهسا محب‌علی، از نویسندگان نسل چهارم ادبیات داستانی فارسی، بپردازد. روش‌ تحقیق توصیفی ـ تحلیلی است. هدف نگارنده این است که با تکیه بر گفتمان ادبی این نویسنده، نشان دهد چگونه گسست‌ها درون گفتمان شکل می‌گیرد و فرایند تولید و دریافت معنا را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در این پژوهش، به این پرسش‌ها پاسخ داده شده: انواع گسست گفتمانی در این رمان کدام‌اند؟ کارکردهای زبان‌شناختی و نشانه‌معنایی آن‌ها چیست؟ طبق نتایج تحقیق، بسته به نوع حضور نشانه‌شناختی سوژۀ داستانی که مبتنی بر نظام گفتمانی بوِشی است، گسست را می‌توان در دو دستۀ کلی زبان‌شناختی و نشانه‌معنایی واکاوی کرد. فرضیه و استدلال اصلی پژوهش حاضر این است که کنش داستانی تحت تأثیر مؤلفه‌های تنِشی، بوِشی و رخدادی ـ پدیداری، دارای نقش ثانویه است و برون‌داد آن ‌گسست نشانه‌معنایی است با کارکردهای عاطفی، حسی ـ ادراکی ، هویتی و بوِشی. واژه‌های کلیدی: گسست گفتمانی، نشانه‌معناشناسی، نگران نباش، مهسا محب‌علی، گفتمان روایی ـ ادبی.

کلیدواژه‌ها


آلگونه‌ جونقانی، مسعود (1396). «پژوهشی درباب زمینه‌های نظری اتصال و انفصال گفتمانی». دوفصلنامۀ روایت‌شناسی. س 1. ش 1. صص 1ـ25. ## اجلی، علیرضا (1390). «واقعیت لمس‌ناشدنی در معماری یک شهرفروریخته، نقدی بر رمان نگران نباش نوشتۀ مهسا محب‌علی». ماهنامۀ ادبی ـ هنری گلستانه. س 10. ش 81. صص 82ـ112. ## اعلایی، مینا و علی عباسی (1398). «بررسی و تحلیل سکوت در گفتمان ادبی با رویکرد نشانه‌معناشناسی». جستارهای زبانی. س 10. ش 49. صص 195ـ221. ## بابک‌معین، مرتضی (1394). معنا به‌مثابۀ تجربۀ زیسته، عبور از نشانه‌شناسی کلاسیک به نشانه‌شناسی با دورنمای پدیدار شناسی. تهران: سخن. ## جهانی‌، پروین (1388). بررسی روایی داستان داش آکل: ‌رویکرد نشانه‌معناشناختی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی، تهران مرکزی. تهران. ## دهقانی، ناهید (1390). «بررسی تحلیلی ساختار روایت در کشف‌المحجوب هجویری براساس الگوی نشانه‌شناسی روایی گرماس». متن‌پژوهی ادبی (زبان و ادب پارسی). د 15. ش 48. صص 9ـ32.## رضایی و دیگران (1396). «تحلیل نشانه‌معناشناختی استعلای مکان در داستان کوتاهِ بزرگ بانوی روح من: خوانش پدیداری روایت». دوفصلنامۀ روایت‌شناسی. د 1. ش 1. صص 85ـ104. ## شعیری، حمیدرضا (1381) . مبانی معناشناسی نوین. تهران: سمت. ## شعیری، حمیدرضا (1385). تجزیه و تحلیل نشانه‌معناشناسی گفتمان. تهران:‌ سمت. ## شعیری، حمیدرضا (1386). «بررسی انواع نظام‌های گفتمانی از دیدگاه نشانه‌معناشناسی» در مجموعه‌مقالات هفتمین همایش زبا‌ن‌شناسی ایران. دانشگاه علامه طباطبائی. ## شعیری،‌ حمیدرضا، حسینعلی قبادی و محمد هاتفی (1388). «معنا در تعامل متن و تصویر مطالعۀ نشانه‌معناشناختی دو شعر دیداری از طاهره صفارزاده». پژوهش‌های ادبی. ش 25. صص 39ـ70. ## شعیری، حمیدرضا (1388). «از نشانه‌شناسی تا نشانه‌معناشناسی گفتمانی». فصلنامۀ نقد ادبی. س 2. ش 8. صص 33ـ51. ## شعیری، حمیدرضا و دینا آریانا (1390). «چگونگی تداوم معنا در چهل نامۀ ‌کوتاه به همسرم از نادر ابراهیمی». فصلنامۀ نقد ادبی. س 4. ش 14. صص 161ـ185. ## شعیری، حمیدرضا (1391). نشانه‌معناشناسی دیداری. تهران: سخن. ## شعیری‌، حمیدرضا و سمیه کریمی‌نژاد (1393). «تحلیل نظام بوِشی گفتمان: بررسی موردی داستان داش آکل صادق هدایت». فصلنامۀ مطالعات زبان و ترجمه. ش 3. صص 23ـ43. ## شعیری، حمیدرضا، عصمت اسماعیلی و ابراهیم کنعانی (1392). «تحلیل نشانه‌معناشناختی شعر ’باران‘». مجلۀ ادب‌پژوهی. س 5. ش 7. صص 59ـ90. ## شعیری، حمیدرضا (1395). نشانه‌معناشناسی ادبیات. تهران: انتشارات دانشگاه تربیت مدرس. ## عباسی، علی (1380). صمد روایت یک اسطوره. تهران: نشر چیستا. ## عباسی، علی (1389). «تحلیل گفتمانی شازده کوچولو: نظام معنایی منسجم تشکیل‌شده از ساختارهای تودرتو، تسلسلی و تکراری». پژوهش‌های زبان و ادبیات تطبیقی. س 1. ش 1. صص 65ـ84. ## عباسی، علی و هانیه یارمند (1390). «عبور از مربع معنایی به مربع تنشی: بررسی نشانه‌شناختی». پژوهش‌های زبان و ادبیات تطبیقی. ش 3. صص 147ـ172. ## فولادی، کاوه، محمود قلی‌پور و مریم کهنسال‌نودهی (1394). جریان چهارم: مروری بر آثار نویسندگان نسل چهارم ادبیات داستانی ایران. تهران: نگاه. ## محب‌علی، مهسا .(1387). نگران نباش. تهران: چشمه. ## A’laei, M., & Abbasi, A. (2019). The analysis of the silence in literary discourse: a semiotic approach to “Missing Solouch and Kleidar”(in Farsi). Language Related Research, 1(49), 195-221. ## Abbasi, A. (2001). Samad, the structure of a myth (in Farsi). Tehran: Chista. ## Abbasi, A. (2010). Discursive analysis of “little prince”: A concatenative, elaborate and iterative semiotic system (in Farsi). Language Related Research, 1(1), 65-84.## Abbasi, A., & Yarmand, H. (2011). Transition from semiotic square to tensive square: the case study of “the little black fish” written by Samad Behrangi. Language Related Research, 2(3), 147-172. ## Ajeli, A. (2011). Intangible reality in the architecture of a collapsed city: A critique on 'Don’t Worry' written by Mahsa Moheb Ali (in Farsi). Literary – Cultural Monthly of Golestaneh, 10(81), 82-112. ## Algouneh Jounaqani, M. (2016). A research on analytical potential of Greimas semiotic square in reading poetry. Literary Criticism, 31, 15-39. ## Babak Moein, M. (2015). Meaning as lived experience: the passage from classic semiotics toward semiotics with phenomenological landscape (in Farsi). Tehran: Sokhan. ## Benveniste, E. (1939). Nature of linguistic sign (in French). Acta Linguistica, 1(1), 23-29. ## Courtés, J. (1991). Semiotic analysis of discourse: from utterance to enunciation (in French). Paris: Hachette supérieur. ## Courtés, J. (1998). L'énonciation comme acte sémiotique (in French) (Vol. 58). Paris: University Publication of Limoges. ## Courtés, J. (2007). La sémiotique du langage. Paris: Armand Colin. ## Dehqani, N. (2011). The analysis of narrative structure in Kashf-al Mahjub by Ali Hujwiri based on Greimas semiotic approach (in Farsi). Literary Text Research, 4, 9-32. ## Fontanille, J. (1999). Sémiotique et littérature: essais de méthode. Paris: University Publication of France. ## Courtés, J. )2004(. Séma et soma: les figures du corps. (in French). Paris: Maisonneuve et Larose. ## Fuladi Nasab, K. (2015). Fourth generation, a review on the fictional works of Persian contemporary writers (in Farsi). Tehran: Negah. ## Greimas, A. J. (1983). Du sens. Paris: Edition du Seuil. ## Greimas, A. J. (1987). De l'imperfection. (Vol. 2). Paris: Editions Fanlac. ## Greimas, A. J., Perron, P., & Collins. F. (1989). On meaning. New Literary History, 20(3), 539-550. ## Jahani, P. (2009). Narrative analysis of Dash Akol: a semiotic approach to literary discourse. M.A Thesis (in Farsi). Azad University. Tehran Central Branch. ## Landowski, E. (2005). Risky interaction (in French). Nouveaux Actes Sémiotiques, 101, 102, 103, Limoges, Pulim. ## Martin, B., & Ringham, F. (2000). Dictionary of semiotics. US: Bloomsbury Publishing. ## Moheb-Ali, M. (2008). Don’t worry (in Farsi). Tehran: Cheshmeh.## Rezaei, R., Golfam, A., & Aghagolzadeh, F. (2016). Semiotic analysis of space transcendence in “the Great Lady of My Soul” written by Goli Taraghi (in Farsi). Biannually of Narrative Studies, 1(1), 85-104. ## Shaeiri, H. (2002). Fundamentals of modern semantics (in Farsi). Tehran: SAMT. Shaeiri, H. (2006). Semiotic analysis of discourse (in Farsi). Tehran: SAMT. ## Shaeiri, H. ـ (2007). Investigating different types of discursive regimes: a semiotic approach (in Farsi). In Proceeding of the 7th Conference of Linguistics. Allame Tabatabaei University. Tehran. Iran. ## Shaeiri, H. ـ (2009). From semiotics to semiotics of discourse (in Farsi). Literary Criticism, 8, 33-51. ## Shaeiri, H. (2012). Visual semiotics (in Farsi). Tehran: Sokhan. ## Shaeiri, H. (2016). Semiotics of literature (in Farsi). Tehran: Tarbiat Modares University Press. ## Shaeiri, H., & Ariana, D. (2011). The continuity of meaning in "Forty Short Letters to My Wife" by Nader Ebrahimi (in Farsi). Literary Criticism, 4(14), 161-185. ## Shaeiri, H., & Kariminejad, S. (2014). Analyzing existential regime of discourse: the case study of Dash Akol Story. Language and Translation Studies, 3, 23-43. ## Shaeiri, H., Esmaili, E., & Kanani, E. (2013). Semiotic analysis of the poem “The Rain” (in Farsi). Literary Research, 7(25), 59-90. ## Shaeiri, H., Ghobadi, H., & Hatefi, M. (2009). Meaning in interaction with text and image: semiotic analysis of two visual poems of Tahereh Safarzadeh (in Farsi). Literary Research, 25, 39-70. ## Tarasti, E. (2001). Existential semiotics. US: Indiana University Press. ## Tarasti, E. (2009). What is existential semiotics? from theory to application. Chinese Semiotic Studies, 1(1), 25-39.##