بررسی و تحلیل مولفه‌های ژانر وحشت در کتاب قبرستان عمودی

امانت, محمدحسین; حسامپور, سعید

doi:10.22034/jlc.2023.381889.1539

بررسی و تحلیل مولفه‌های ژانر وحشت در کتاب قبرستان عمودی

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشگاه شیراز، دانش آموخته دکترای تخصصی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز و دستیار پژوهشی معاونت پژوهشی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

² استاد بخش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز

10.22034/jlc.2023.381889.1539

چکیده

نویسندگان ایرانی، همسو با استقبال و تقاضای مخاطب و گرایش نوجوانان، آثاری در ژانر وحشت، هر چند غیر قابل قیاس با کمیت آثار خارجی، تالیف کرده‌اند. هدف از این پژوهش این است که مولفه‌های ژانر وحشت در یک رمان وحشت نوجوان ایرانی بررسی و تحلیل شود و مشخص شود نویسندگان این آثار، تا چه اندازه از شگردها و مولفه‌های ژانر وحشت به درستی بهره برده‌اند و نقاط قوت و ضعف‌شان، برای رقابت با نمونه‌های پرشمار خارجی و بهبود کیفی‌شان آشکار گردد. برای رسیدن بدین منظور، ابتدا از میان منابع پراکنده و متعدد، 9 مولفة مهم و اصلی ژانر وحشت استخراج شد. در گام بعدی یکی از شاخص‌ترین آثار گونة وحشت نوجوان ایرانی یعنی قبرستان عمودی، انتخاب شد. بررسی و تحلیل این مولفه‌ها نشان داد که قبرستان عمودی با وحشت تخفیف‌یافته و مضامینی تامل‌برانگیز و عملکرد نسبتا موفق در بهره‌گیری از مولفه‌های ژانری، قابل قبول عمل کرده است. البته یکی از نقاط ضعف این اثر، شخصیت‌پردازی هیولا و قربانی‌ست. این نقطه ضعف، بار وحشت‌آفرینی را در عناصر داستانی، بیش از شخصیت‌ها، بر عهدة توصیف مکان‌ها و فضاسازی گذاشته است. همچنین، قبرستان عمودی در زمینة انتقال مفاهیم و مضامین وحشت‌آفرین، به‌ویژه انسانیت‌زدایی، به کمک شگردهای وحشت‌آفرینی، به‌خصوص بیان استعاری، عملکرد خوبی داشته است. بنابراین مهمترین دستاورد این پژوهش علاوه بر دسته‌بندی و معرفی مولفه‌های ژانر وحشت، بررسی و تحلیل کامل این مولفه‌ها در یک اثر بومی این ژانر بوده است که می‌تواند ضمن نشان دادن نوآوری‌ها و همچنین کاستی‌ها، راهگشا و یاری‌دهندة نویسندگان ایرانی در عرصة رقابت جهانی، باشد.

کلیدواژه‌ها