مفهوم «طبیعت» در فیزیک کوانتومی ؛ روایت جدید از مواجه انسان به عنوان «سوژه» با طبیعت به عنوان «اُبژه»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشکده تاریخ علم دانشکاه تهران

10.22034/jlc.2023.381697.1573

چکیده

این تحقیق در نظر دارد به این سوال پاسخ دهد که با فیزیک کوانتومی تا چه اندازه می‌توان به توصیفی واقعی (اُبژکتیو) از جهان دست یافت؟ به تعبیر دیگر در دنیای زیر اتمی ، مفهوم طبیعت چگونه مورد تحول و دگرگونی قرار گرفته است؟ به نظر می‌رسد مفهوم واژه «طبیعت» آن قدر نسبت به روایتهای مربوط به گذشته دگرگون شده که تمامی روابط ما با طبیعت باید بر اصول جدیدی بنیان ‌نهاده شده و بازتعریف شود.

وضعیت در جهان ماکروسکپی (فیزیک کلاسیک نیوتنی) کاملاً مشخص است. اما سوال این است که درک ما از طبیعت در جهان میکروسکوپی (زیر اتمی) چگونه است؟ با بنانهاده‌شدن فیزیک کوانتومی در اوایل قرن بیستم، وضعیت کاملاً تغییر کرد. با تفسیر و روایت کپنهاگی از فیزیک کوانتومی که از سوی نیلس بوهر و کارل ورنر هایزنبرگ، دو تن از بنیان‌گذاران فیزیک کوانتومی، ارائه شد، علم طبیعی (فیزیک) فقط طبیعت را توصیف و تبیین نمی‌کند. در واقع علم طبیعی بخشی از تقابل میان طبیعت (ابژه) و خود ما (سوژه) است. یعنی علم فیزیک، طبیعت را آن‌گونه که در معرض تحقیق و اندازه‌گیری ما قرار می‌گیرد، توصیف و تبیین می‌کند. بنابراین، علم ما به‌عنوان جزئی از تعامل انسان و طبیعت است. همچنین می بایست از اثر عمیق تکنیک روی رابطه انسان و طبیعت صحبت کرد.

وقتی که ما در عصر فیزیک کوانتومی، درباره تصویر طبیعت (اُبژه) از نظر علوم ‌طبیعی دقیق صحبت می‌کنیم، موضوع صحبت به‌جای «تصویر طبیعت» تصویر «رابطه ما با طبیعت» است که به ‌زبان ریاضی تشریح و آن‌ها را «توضیح» می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات



مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 13 آبان 1402
  • تاریخ دریافت: 20 خرداد 1402
  • تاریخ بازنگری: 11 مرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 07 شهریور 1402