بازنمایی جنسیت مرد در رمان طوبا و معنای شب با تأکید بر درون ماﻳﮥ جدال سنت و مدرنیته

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

2 دکترای زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

هدف اصلی این مقاله ارزیابی شخصیت مردان داستان با تأکید بر جدال بین سنت و مدرنیته در رمان طوبا و معنای شب است. مواجهه و تضاد بین سنت و مدرنیته یکی از مهم‌ترین درون‌مایه­های این رمان محسوب می‌شود. طوبا در سیر تاریخی زندگی­اش با مردانی روبه‌رو می­شود که هریک گفتمانی ویژه­ را در داستان نمایندگی می­کنند. در این پژوهش، با توجه به درون‌ماﻳﮥ اصلی رمان و با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی، مردان به دو گروه سنتی و مدرن طبقه­بندی شده­اند که هریک باورها و بینش ویژۀ خود را دارند و در ارتباط با زنان رفتارها و کنش­هایی را به‌کار می­گیرند که با یکدیگر در تقابل است. افزون‌بر این، علاﻗﺔ نویسنده به عرفان شرقی، تائوئیسم و بینش اساطیری وی در شیوۀ بازنمایی مردان مؤثر بوده است. پارسی‌پور در این رمان به ستیز با جنسیت مرد نپرداخته؛ بلکه وی به نظام سنتی برخاسته از تفکر مردسالاری معترض است که نه‌فقط موجب فرسایش زنان می­شود، بلکه مردان را نیز به وادی سقوط می­کشاند. این مردان روشن‌فکرانی آزاداندیش و مدرن هستند که بر ضد نظام سلطه و سلسله‌مراتب تثبیت‌شده از سوی سنت می­تازند. همچنین نویسنده در این رمان زنانگی را نوعی ارزش ذاتی و مقدس دانسته که مردانگی از آن بی­بهره ­است. بدین ترتیب، وی از تقابل زیست‌شناختی دو جنس فراتر نرفته و فقط آن را دگرگون کرده است.

کلیدواژه‌ها


آزادارمکی، تقی (1380). مدرنیتة ایرانی. تهران: نشر اجتماع.
آلن، گراهام (1380). بینامتنیت. ترجمة پیام یزدانجو. تهران: نشر مرکز.
اسحاقیان، جواد (1396). بوطیقای نو و خوانش فمنیستی در آثاری از غزاله علیزاده، شهرنوش پارسی­پور، منیرو روانی­پور، زویا پیرزاد، میترا داور و گلی ترقی. تهران: افکار.
باقری، نرگس (1387). زنان در داستان (جایگاه قهرمانان زن در داستان­های زنان داستان‌نویس ایران). تهران: مروارید.
بووار، سیمون دو (1380) جنس دوم. 2ج. ترجمة قاسم صنعوی. ویرایش دوم. تهران: توس.
پارسی­پور، شهرنوش (1367). طوبا و معنای شب. تهران: اسپرک.
تافلر، الوین (1370). موج سوم. ترجمة شهیندخت خوارزمی. تهران: مؤلف.
حسامپور، سعید، حسین کیانی و مدینه کرمی (1396). «بازتاب سنت و تجدد در قصرالشوق نجیب محفوظ». نقد ادب معاصر عربی. س7. ش17. صص128ـ152. 
راکویتسکا عسگری، کارولینا و عسگر عسگری حسنکلو (1395). صدای زمانه (جامعه‌شناسی شخصیت زن در رمان بعد از انقلاب). تهران: اختران.
زرین‌کوب، عبدالحسین(1378). نقد ادبی. تهران: امیرکبیر.
علائی، مشیت (1369). «اسطورة زن، تحلیل فلسفی طوبا و معنای شب از شهرنوش پارسی‌پور». کلک. ش1. صص63ـ72.  
قهرمانی، مریم (1392). ترجمه و تحلیل انتقادی گفتمان رویکرد نشانه‌شناختی. تهران: ناشر مؤلف.
کار، مهرانگیز (1379). مشارکت سیاسی زنان: موانع امکانات. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
کسرایی، محمدسالار (1379). چالش سنت و مدرنیته در ایران از مشروطه تا 1320. تهران: نشر مرکز.
گلشیری، هوشنگ (1378). باغ در باغ. تهران: نیلوفر.
گوهرین، کاوه (1369). «نگاهی به طوبا و معنای شب». ادبستان. ش6. صص 49ـ51.
گیدنز، آنتونی (1387الف). پیامدهای مدرنیته. ترجمة محسن ثلاثی. چ4. تهران: نشر مرکز.
ـــــــــــــ (1387ب). تجدد و تشخص. ترجمة ناصر موفقیان. چ5. تهران: نشر نی.
گیدنز، آنتونی و دیگران (1380). مجموعه‌مقالات دربارة مدرنیسم. ترجمة حسنعلی نوذری. چ3. تهران: نقش جهان
مکاریک، ریما (1383). دانشنامة نظریه­های ادبی. ترجمة مهران مهاجر و محمد نبوی. تهران: آگاه.
میرعابدینی، حسن (1377).صد سال داستان‌نویسی در ایران. دورة چهارجلدی. تهران: نشر چشمه.
وبر، ماکس (1367). مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی. مترجم احمد صدارتی. تهران: نشر مرکز.
یارشاطر، احسان (1383). ادبیات داستانی در ایران‌زمین. ترجمة پیمان متین. چ2. تهران: امیرکبیر.  
جاوید، رضا (1388). صادق هدایت، تاریخ و تراژدی. تهران: نشر نی.
یاوری، حورا (1388). داستان فارسی و سرگذشت مدرنیته در ایران (گفتارهایی در نقد ادبی). تهران: سخن.
یورگنسن، ماریان و فیلیپس، لوئیز (1389). نظریه و روش در تحلیل گفتمان. تهران: نشر نی.