ساختار روش طراحی معماری متاثر از مفهوم فراداستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، کرج، ایران

2 استاد گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی‌، واحد علوم تحقیقات، تهران، ایران

3 استادیار گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان، همدان، ایران

4 استادیار گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، کرج، ایران

چکیده

امروزه شیوة اندیشۀ بیشتر معماران درمورد فرایند طراحی روشی عمومی ‌و رایج است که هرقدر هم باارزش و سازنده باشد، بیانگر کاهش اندیشۀ معماری است. برای فراتر رفتن از شیوه‌های متعارف طراحی معماری، با توجه به وجوه مشترک دو حوزة روایت و معماری، می‌توان از شگرد روایت برای خلاقیت در روش طراحی معماری بهره جست. هدف این پژوهش دگرگونی این شیوۀ متعارف در طراحی معماری و پیشنهاد شیوة نگاه نو به مسئله‌های معماری براساس مفاهیم فراداستان است. سپس با قیاس ساختار و فنون روایت و معماری، نشان داده شده که بسیاری از معماری‌های دورة پسا‌نوگرایی (پست‌مدرنیسم) با ساختار روایات فراداستانی همخوانی دارد و می‌توان با این قیاس به خوانش نویی در معماری دست یافت. این پژوهش با رویکرد کیفی، به شیوة مطالعة تطبیقی و راهبرد پژوهشی تحلیل محتوای کیفی انجام شده است. در این جستار، تلاش شده است به بررسی مفاهیم فراداستان و رابطة داستان و روایت فضایی معماری پرداخته‌ شود و با مطالعة انواع ساختارهای روایت در فراداستان و هم‌سنجی این دو حوزه، به شیوۀ نو در ایده‌پردازی در طراحی معماری دست یافت. بررسی‌های پژوهش نشان داد پیوندی دوسویه بین معماری و روایت وجود دارد؛ بدین‌گونه که ساختار داستان‌های پسانوگرا که روایت‌های موازی و تعاملی در درون آن‌ها دیده می‌شود، با ساختار روش طراحی معماری مطابقت دارد و به‌گونه‌ای می‌توان از مدل نهایی ارائه‌‌شده به‌عنوان ماتریس جایگشت در یافتن کانسپت‌های معماری بهره برد.

کلیدواژه‌ها


آقایی‌میبدی، فروغ (1392). «پیش‌درآمدی بر مطالعة روایت و روایت پژوهی». کهن‌نامة ادب فارسی. س4. ش2 . صص1ـ19.
آنتونیادس، آنتونی سی. (1381). بوطیقای معماری (آفرینش در معماری): تئوری طراحی. دورۀ دوجلدی. ترجمۀ احمدرضا آی. تهران: سروش.
اس‍ک‍ول‍ز، ‏‫راب‍رت‌ ای. (1383). درآم‍دی‌ ب‍ر س‍اخ‍ت‍ارگ‍رای‍ی‌ در ادب‍ی‍ات. ترجمة‌ ف‍رزان‍ه‌ طاه‍ری. ت‍ه‍ران‌: آگ‍اه‌‏.
الکساندر، کریستوفر (1390). معماری و راز جاودانگی. ترجمة مهرداد قیومی بیدهندی. تهران: انتشارات شهید بهشتی.
اوحدی، مسعود (1391). روایت‌شناسی سینما و تلوزیون. تهران: دانشکدة صدا و سیما.
بذرافکن، کاوه (1394). روش‌های طراحی معماری. تهران: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی (واحد تهران مرکزی).
پ‍ای‍ن‍ده‌، ح‍س‍ی‍ن‌ (1388). «ف‍راداس‍ت‍ان‌: س‍ب‍ک‍ی‌ از داس‍ت‍ان‌ن‍وی‍س‍ی‌ در ع‍ص‍ر پ‍س‍ام‍درن»‌. ک‍ت‍اب‌ م‍اه‌ ادب‍ی‍ات‌ و ف‍ل‍س‍ف‍ه‌. تهران: آگاه.
پناهی، سیامک، رحیم هاشم‌پور و غلامرضا اسلامی (1391). «معماری اندیشه، از ایده تا کانسپت». مجلة هویت شهر. س4. ش17. صص25ـ34.
تولان، مایکل جی. (1383). درآمدی نقادانه زبان‌شناختی بر روایت. ترجمۀ ابوالفضل حری. تهران: بنیاد سینمایی فارابی.
چتمن، سیمور (1390). داستان و گفتمان (ساختار روایی در داستان و فیلم). ترجمة راضیه‌سادات میرخندان. قم: مرکز پژوهش‌های صدا و سیما. 
داد، سیما (1382). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: مروارید.
دامیانی، جووانی (1391). برنارد چومی. ترجمة سعید ابراهیم‌آبادی. تهران: پرهام نقش.
رضایی، محمود (1393). آنالوطیقای طراحی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی. واحد تهران مرکزی.
رنگرز، صبوره،‌ اصغر رحیمی‌فر و ابراهیم خدایار (1398). «هم‌نهادی کنش ضدقهرمانان در گزیدهایی از قصه‌های عامۀ ایرانی». دوفصلنامة روایت‌شناسی. س5. ش6. صص1ـ28.
رئیسی، محمدمنان (1389). «معماری به‌مثابة متن: واکاوی امکان قرائت‌های مختلف از یک اثر معماری». مجلة منظر. س5. ش6. صص50ـ53.
زینلیان، مریم و محمدمهدی کلانترزاده  (1394). «بررسی تطبیقی رابطة روایت و روایتگری در کیفیت فضایی معماری و سینما» در اولین کنفرانس سالیانة پژوهش‌های معماری شهرسازی و مدیریت شهری. دورة اول. تهران.
شاکری داریانی، الهه (1393). «ساختار روایت در فیلم تعاملی». مجلة مطالعات ماهواره و رسانه‌های جدید. س3. ش9. صص35ـ64. 
کریم‌زاده، سپیده و دیگران (1398). «روایتِ معماری؛ مطالعة تطبیقی روایت در معماری و داستان». مجلة کیمیای هنر. س4. ش28. صص93ـ107.
کشاورز نوروزپور، رضا و لیلا کریمی‌فرد (1393). «تأثیر قصه و ادبیات داستانی بر فضا و معماری» در کنگرة بین‌المللی پایداری در معماری و شهرسازی.
لاوسن، برایان (1389). زبان فضا. ترجمة محمدرضا شاهی. تهران: یزدا.
ــــــــــــ (1395). طراحان چگونه می‌اندیشند. ترجمة مجتبی دولتخواه و حوریه پیری. تهران: کتاب آبان.
مستغنی، علیرضا (1395). روایت فضا در معماری. تهران: متن در متن.