تحلیل نشانه‌شناسانه تصویر و روایت آن در هویت‌بخشی دوگانه نگاره‌های کتاب فتح نامه (نسخه موزه بریتانیا) با استفاده از نظریه واسازی دریدا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه هنرهای صناعی اسلامی، دانشکدۀ هنرهای صناعی، دانشگاه هنرهای اسلامی تبریز، تبریز، ایران

2 کارشناسی‌ارشد هنر اسلامی (نگارگری)، دانشکدۀ هنرهای صناعی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران

چکیده

کتاب فتح‌‌نامه محل رویارویی دو فرهنگ و دین متفاوت است. این کتاب مجالی را جهت بحث و گفت‌وگو دربارۀ نحوۀ ارتباط‌‌دهی نشانه‌ها و معانی آ‌ن‌ها با همدیگر در یک تصویر فراهم می‌کند. به‌نظر می‌رسد برخی از نشانه‌های تصویری به‌کاررفته در آثار به‌همراه روایت در تعیین هویت نگاره‌ها مهم باشد. در این پژوهش، تلاش می‌شود با روش توصیفی ـ تحلیلی و جمع‌آوری اطلاعات و منابع کتابخانه‌ای، نگاره‌های کتاب فتح‌نامه‌ی نسخۀ موزۀ بریتانیا با رویکرد نشانه‌شناسی دریدا بررسی و تحلیل شده است. در این امر، کاربست راهبرد واسازی دریدا در خوانش و تحلیل نگاره‌های مورد بحث برای پی بردن به هویت دوگانۀ کتاب امکان‌پذیر بوده و به‌دلیل کم‌اقبالی پژوهشگران به این حوزه، ضرورت تحقیق در این زمینه احساس می‌گردد. هدف پژوهش دستیابی به نحوۀ معنا‌دهی به هویت دوگانۀ نگاره‌های کتاب فتح‌نامه و ارتباط نگاره‌های این کتاب با ویژگی‌های تصویری نگارگری دورۀ صفوی است. پرسش تحقیق این است که چه عامل یا عواملی به تولید هویت دوگانه در این اثر می‌انجامد. براساس یافته‌های مقاله مشخص گردید پاررگون، روایت، نشانه‌های تصویری و بافت چهار عاملی هستند که موجب تولید هویت دوگانه در اثر می‌‌شود و نقش پاررگون و روایت از همه پررنگ‌تر است.

کلیدواژه‌ها


آفرین، فریده (۱۳۹۰). «چالش ساختار و معنا: خوانش واساز از نگارۀ بیرون آوردن یوسف از چاه». باغ نظر. س ۸. ش 16. صص ۶۴-۵۵. ##ابدالی، فرهاد و امیرعلی نجومیان (۱۳۹۲). «خودواسازیِ تقابل دوگانه حافظ/ زاهد در غزلیات حافظ، خوانشی دریدایی». فصلنامۀ پژوهش‌های ادبی. س ۱۰. ش 41. صص 9ـ30. ##ذکاء، یحیی (1344). «تاریخچۀ تغییرات و تحولات درفش و علامت دولت ایران از آغاز سدۀ سیزدهم هجری قمری تا امروز». هنر و مردم. ش 31. صص 13ـ24. ##شکرپور، شهریار و فریبا ازهری (۱۳۹۸). «نقش فیگور در روایت‌شناسی آثار نگارگری بررسی موردی شش نگاره از شاهنامۀ طهماسبی». نامۀ هنرهای تجسمی و کاربردی. س ۱۲. ش 25. صص 101ـ121. ##جهانگیری، جهانگیر و علی بندرریگی‌زاده (۱۳۹۲). «قانون، عدالت و مسئولیت در فلسفۀ ژاک دریدا». متافیزیک. س ۵. ش 16. صص 35ـ50. ##شیبانی رضوانی، فیروزه (۱۳۹۲). «بررسی مفهوم تصمیم‌ناپذیری از منظر دریدا: خوانشی از آثار نقاشی علیرضا اسپهبد». فصلنامۀ کیمیای هنر. س ۲. ش 9. صص 53ـ64. ##شیبانی رضوانی، فیروزه (۱۳۹۷). «واسازی روایت، خوانشی از نقاشی‌های هانیبال الخاص». پژوهش‌نامۀ فرهنگستان هنر. س ۲. ش 1. صص 27ـ44. ##کوین مالکوم، ریچاردز (۱۳۹۹). واسازی دریدا و هنرهای بصری. ترجمۀ فریده آفرین. تهران: مهر نوروز. ##لوی، حبیب (۱۹۶۰). تاریخ یهود ایران. ج 3. تهران: بروخیم. ##موسوی‌لر، اشرف‌السادات و صدف پور‌محمود (۱۳۹۷). نظریۀ تقابل دریدا در هنرهای تجسمی. تهران: مهر نوروز. ##مهدی‌زاده، علیرضا (1۳۹۵). «تحلیل و خوانش عکس بر مبنای ابزارهای تحلیلی رویکرد نشانه‌شناسی». پژوهش هنر. س 6. ش 12. صص 75ـ90. ##نتضر، آمنون (۱۳۵۲). منتخب اشعار فارسی از آثار یهودیان ایران. تهران: فرهنگ ایران‌زمین. ##Abdali, F., & Nojomian, A. (2013). “Self-construction of Hafez / Zahid dual confrontation in Hafez's lyric poems, Derridae reading” (in Farsi). Journal of Literary Research. Vol. 10. No. 4. pp. 9-30. ##Afarin, F. (2011). “The Structure and Meaning Challenge: A Deconstructive Reading of Getting Joseph Out of the Well” (in Farsi). Bagh nazar. Vol. 8. No. 16. pp. 55-64. ##Jacques. D. (1981). Dissemination. published by arranngment with the university of Chicago. translated by Johnson. Barbara. ##Jacques. D. (1987). The truth in painting. Printed in the United States of America. The University of Chicago. ##Jahangiri, J., & Bandar Rigizadeh, A. (2013). “Law, Justice and Responsibility in the Philosophy of Jacques Derrida” (in Farsi). Metaphysics. Vol. 5. No. 16. pp 35-50. ##Kevin Malcolm, R. (2021). Derrida Deconstruction and Visual Arts (in Farsi). Farideh Afarin (Tr.). Tehran: Mehr Nowruz. ##Levy, H. (1960). Jewish History of Iran (in Farsi). Vol. 3. Tehran: Brokhim.##M.Balkin, J. (1996). “Yale law school”. 1-11. ##Moreen, V. B. (1995). “A Supplementary list of Judaea-Persian Manuscripts”. 71- 80. ##Mousavi, A., & Poor Mahmoud, S. (2018). Derrida Theory of Confrontation in Visual Arts (in Farsi). Tehran: Mehr Nowruz. ##Netzar, A. (1974). Selected Persian poems from the works of Iranian Jews (in Farsi). Tehran: Farhang Iran Zamin Publications. ##Selden, R., & Widdowson, P., & Brooker, P. (2005). A Reeader's Guide to contemporary Literary Theory. printed in Malysia. ##Shakarpour, S., & Azhari, F. (2020). “The Role of Figures in the Narrative of Paintings: A Case Study of Six Paintings from Tahmasebi Shahnameh” (in Farsi). Letter of Visual and Applied Arts. Vol. 12. No. 25. pp. 101-121. ##Sheibani Rezvani, F. (2013). “Study of the concept of indecision from Derrida's point of view: a reading of Alireza Espahbod's paintings” (in Farsi). Quarterly Journal of Art Chemistry. Vol. 2. No. 9. pp. 53-64. ##Skempton, S. (2012). “Universality and the deconstraction of identity”. National Research University – Higher School of Economics. Moscow. ##Taylor, A. (1995). Book art of Isfahan discovery and identity in seventeenth- century Persia. published on the occasion of an exhibition at the j.paul Getty museum.Torah. Jashua. Genesis. ##W.Gooding, D. (2016). The Book of Joshua. Published by The Myrtlefield Trust. ##www.7dorm.com, access date: 2020/10/4. ##www.Bl.uk, access date: 2020/10/22. ##www.blogs.bl.uk, access date: 2020/09/15. ##www.kibbutzvisit.com, access date: 2021/02/01. ##www.lib.eshia.ir, access date: 2020/11/9. ##Zaka, Y. (1966). “History of changes and developments of the flag and emblem of the Iranian government from the beginning of the thirteenth century AH until today” (in Farsi). Art and people. No. 31. pp. 13-24. ##