دایانویا به مثابه موضوع محاکات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، ایران

چکیده

در بازنمایی جهانِ واقع، بسته به اینکه محاکات معطوف به امر زمانمند یا امر ایستا باشد، می‌توان ساحت ویژه‌ای از هستی را، در معنای عام آن، به تصویر کشید. بر این اساس، هدف از انجام این پژوهش پس از تعریف مقدماتی میتوس و دایانویا به مثابۀ موضوع محاکات، طرح این نکته است که چنانچه محاکات متوجه امر ایستا باشد، چه تمهیداتی در بازنمایی هنری/ ادبی به کار می‌رود. در همین راستا، کوشیده می‌شود ضمن تبیین ویژگی‌های موضوع محاکات، فضای غالب اثر هنری، مشخصۀ پدیدار بازنمایی‌شده، و سبک غالب بازنمایی را نیز مشخص کنیم. در این بررسی مشخص می‌شود تطابق و تناظر امر بازنمایی‌شده با جهان واقع قابل فروکاستن به یک رابطه تطابقِ متناظر نیست. در واقع محاکات از سویی مبتنی بر بازنمایی ماده و از سویی دیگر مبتنی بر بازنمایی صورت یا فرم پدیدار‌های جهان است. بنابراین امر بازنمایی‌شده ممکن است یا به‌واسطۀ اصل تطابق و یا به‌واسطۀ اصل همسانی رابطه‌ای مبتنی بر الف) این‌همانی یا ب) همسانی با پدیدارهای جهان برقرار کند. بدیهی است اتخاذ چنین نگرشی در باب موضوع محاکات قابلیت‌های تئوریکِ نظریه محاکات را به مثابه نگرشی جامع‌تر افزایش خواهد داد و بنابراین توان تحلیلی آن را در واکاوی ژانرهای ادبی تقویت خواهد کرد.

کلیدواژه‌ها


افلاطون (1367الف). ایون. ترجمۀ م.ح. لطفی. تهران: خوارزمی.##افلاطون (1367ب). جمهوری. ترجمه م.ح. لطفی. تهران: خوارزمی.##ارسطو (1337). هنر شاعری: بوطیقا. ترجمه، مقدمه و حواشی از ف. مجتبایی. تهران: بنگاه نشر اندیشه.##ارسطو (1343). فن شعر. ترجمۀ ع. زرّین‌کوب. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.##آلگونه جونقانی، م. (1390). زبان عرفانی: تحلیل زبان‌شناختی و معرفت‌شناختی عرفان. پایان‌نامۀ دکتری. دانشگاه اصفهان.##آلگونه جونقانی، م. (1396). دایانویای اسطوره چیست؟ پژوهشی در ساحت مغفول نظریۀ اسطوره‌شناختی نورتروپ فرای. نقد و نظریۀ ادبی، 1 (3). 7ـ32.##آلگونه جونقانی، م. (1399). جستارهایی در باب اسطوره. تهران: سخن.##ثامتی، م.، سجودی، ف.، و سپهران، ک. (1396). محاکات و روایت از دیالوگ‌های افلاطون تا درام‌های خواندنی مدرن. نقد و نظریۀ ادبی، 1 (3)، 103-128.##ثامتی، م. (1399). روایت و محاکات در درام ایران با تأکید بر درام‌های دورۀ 1332 تا 1357. تهران: دانشگاه هنر.##سمنانی، ع. (1366). چهل مجلس یا رسالۀ اقبالیه. تهران: ادیب.##طالب‌زاده، ح. (1398). گفت‌وگویی میان هگل و فیلسوفان مسلمان. تهران: هرمس.##فرای، ن. (1377). تحلیل نقد. ترجمۀ ص. حسینی، تهران: نیلوفر.##کالر، ج. (1388). بوطیقای ساختارگرا. ترجمۀ ک. صفوی. تهران: مینوی خرد.##گلدمن، ل. (1369). نقد ساختگرای تکوینی. ترجمۀ م.ت. غیاثی. تهران: بزرگمهر.## گلدمن، ل. (1382). جامعه‌شناسی ادبیات. ترجمۀ م.ج. پوینده. تهران: چشمه.##ملک پایین، م.، و سام خانیانی، ع.ا. (1392). تحلیل میتوس‌های روایی لشکرکشی کیکاوس به مازندران در شاهنامه. شعرپژوهی (بوستان ادب سابق)، 4 (18)، 151ـ176.##ویتگنشتاین، ل. (1380). پژوهش‌های فلسفی. ترجمۀ ف. فاطمی. با درآمدی از ب. احمدی. تهران: نشر مرکز.##Algooneh Jouneghani, M. (2011). Mystical Language: Linguistic and epistemological analysis of mysticism. PhD thesis (in Farsi). University of Isfahan.##Algooneh Jouneghani, M. (2016). What is the dianoia of myth? A research in the neglected field of Northrop Frye's mythological theory (in Farsi). Literary criticism and theory, 1 (3), 7-32.##Algooneh Jouneghani, M. (2019). Essays on Mythology (in Farsi). Tehran: Sokhan.##Aristotle (1954a). Art of poetry: Poetics (in Farsi). Translation, introduction and margins by F. Mojtabaii. Tehran: Andisheh Publishing Company.##Aristotle (1954b). The art of Poetry (in Farsi). Translated by A. Zarrinkoob. Tehran: Book Translation and Publishing Company.##Culler, J. (2009). Structural Poetics (in Farsi). Translated by K. Safavi. Tehran: Minoo-ye Kherad.##Deshpande, Y. P. (2011). Literary theory myth as the archetype. in Indian Streams Research Journal, Vol. 1 (June), Issue V., 241-247.##Fry, N. (1998). Anatomy of Criticism (in Farsi). Translated by Saleh Hosseini, Tehran: Niloofar.##Frye, N. (2000). Anatomy of Criticism: Four Essays, with a foreword by Harold Bloom, Princeton and Oxford: Princeton University Press.##Frye, N. (1984). Myth as the Matrix of Literature. cited in The Georgia Review, 3 (Fall), 465-476.##Girard, R. (1986). The Scapegoat, translated by Yvonne Freccero. Baltimore: The Johns Hopkins University Press.##Goldmann, L. (1966). Pour une Sociologie du Roman, Paris: Gallimard.## Goldmann, L. (1980). Developmental structural criticism (in Farsi). Translated by M.T. Ghiyasi. Tehran: Bozorgmehr.##Goldmann, L. (2003). Sociology of Literature (in Farsi). Translated by M.J. Pooyandeh. Tehran: Cheshme.##Lakoff, G. (1990). Women, fire, and Dangerous Things, What Categories Reveal about the Mind Chicago: Chicago University Press.##Lakoff, G., & Turner, M. (1989). More than Cool Reason, A Field Guide to Poetic Metaphor. Chicago & London: Chicago University Press.##Malekpayeen, M., & Sam-Khaniani, A.