انتقال اشاره در نمایشنامه‌ی‌ «جریره»

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی گروه زبانشناسی دانشگاه سمنان

2 کارشناس ارشد زبان‌شناسی دانشگاه سمنان

3 استادیار گروه زبان‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

منظور از «اشاره» مولفه‌های زبانی است که بسترساز سخن در زمان، مکان و منظر گوینده است. به طور پیش‌فرض هر شخص خود را در مرکز اشارة جهان تصور می‌کند؛ اما قادر به تجسم گستره‌های اشاره دیگران و یا انتقال مرکز اشاره خویش نیز هست. در این مطالعه بر آنیم تا افقی جدید به سوی نقد و بررسی متون نمایشی بگشاییم و فرآیند ذهنی خوانندگان را هنگام خواندن یک متن ادبی ترسیم کنیم و دریابیم چگونه مرکز اشارة آنها انتقال می‌یابد. بدین منظور میزان و تنوع انتقال اشاره را در نمایشنامه‌ای از چیستا یثربی به نام «جریره» با به کارگیری رویکرد مک‌اینتایر (2006) بررسی کرده‌ایم. نتایج حاکی از آن است که در نمایشنامة جریره به میزان 33 انتقال اشاره غالبا در راستای سطوح چارچوبی و درونی و جهان‌های ممکن مشاهده می شود. به بیان ساده‌تر خواننده در نمایشنامة جریره 33 بار از سطح روایتگری راوی به سطح نقش‌پردازی شخصیت‌ها و بالعکس منتقل می‌گردد. این عدد فرآیند ذهنی خوانندة نمایشنامه‌های موردنظر را برای ما مشخص می‌کند. همچنین بیانگر این نکته است که می‌توان انتقال اشاره را علاوه بر متون روایی در متون دراماتیک نیز بررسی کرد.

کلیدواژه‌ها


- الام، کر (1386). نشانه‌شناسی تئاتر و درام. ترجمة فرزان سجودی. چ3. تهران: قطره.
- خدابخشیان، سیما (1395). انتقال اشاره در برخی نمایش‌نامه­های فارسی. پایان­نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه سمنان.
- داد، سیما (1385). فرهنگ اصطلاحات ادبی. چ3. تهران: مروارید.
- عباسیان، قدسی (1387). بررسی برخی تفاوت‌های زبانی در نمایشنامه‌های رادیو و تلویزیون. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه پیام‌نور. تهران.
- فیستر، مانفرد (1387). نظریه و تحلیل درام. ترجمة مهدی نصرالله‌زاده. تهران: مینوی خرد.
- ق‍طب‍ی‌ ک‍ری‍م‍ی، ‌طاه‍ره‌ (1383). بررس‍ی‌ ع‍ب‍ارت‌­ه‍ای‌ اش‍اره‌­ای در زب‍ان‌ ف‍ارس‍ی.‌ پایان­نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران‌مرکز.
- یثربی، چیستا (1390). پری­خوانی عشق و سنگ (مجموعة سه نمایش‌نامه). تهران: سورة مهر.
- یول، جورج (1393). کاربردشناسی زبان. ترجمة محمد عموزاده و منوچهر توانگر. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
- Al - Azzawi, Q.U. Dueim (2011). "Establishing the Effect of Deixis in Translation". Humanities. Universiry of Babylon. No. 19. pp. 585 - 605.
- Bavarsad, D. (1997). Acquisition of deictic expressions, evidence from farsi. MA thesis. University for Teacher Education.
- Bennett, A. (2000). The Lady in the Van. London: Faber and Faber.
- Croft, W. & A. Cruse (2004). Cognitive Linguistics.Cambridge: Cambridge University Press.
- Duchan, J.F., G.A. Bruder & L.E. Hewitt (Eds.). (1995). Deixis in Narrative: A Cognitive Science Perspective. Hillsdale: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
- Emmott, C. (1997). Narrative Comprehension: A Discourse Perspective. Oxford: Oxford University Press.
- Evans, V. & G. Melanie (2006). Cognitive Linguistics: An Introduction. Edinburgh: Edinburgh University Press.
- Fodor, J.A. (1983). The modularity of mind. Cambridge, MA: MIT Press.
- Galbraith, M. (1995). Deictic shift theory and the poetics of involvement in narrative. In Duchan et al. (Eds.). 19 - 59.
- Hurford, J.R.,  B. Heasley & M.B. Smith (2008). Semantics (A coursebook). Cambridge university press.
- McIntyre, D. (2004). "Point of view in drama: a socio - pragmatic analysis of Dennis Potter’s Brimstone and Treacle". Language and Literature. 13 (2). 139 - 160.
- _________ (2006). Point of view in plays. Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
- Nelson, V. (1979). Historical present and mixed discourse in Sir Thomas Malory's Morte Darthur: an analysis of abrupt shifts in deixis. Doctor of Philosophy. Georgia state university.
- Parsons, S.D. (1993). Deixis in aphasic language. Ph.D thesis. The University of Texas at Dallas.
- Lyons, J. (1977). Semantics: Vol. 1. Cambridge: Cambridge University Press.
-  _______ (1977). Semantics. Vol. 2. Cambridge: Cambridge University Press.
- Purcia, E. (2015). "Deictic expressions in president Benigno Aquino III’s eulogy for the fallen PNP-SAF troopers: a stylistic analysis". International Journal of Science and Technology. No. 2, pp. 30 - 48.
- Ryan, M.L. (1991). Possible Worlds, Artificial Intelligence and Narrative Theory. Bloomington and Indianapolis: Indiana University Press.
- Stockwell, P. (2002). Cognitive Poetics: An Introduction. London: Routledge.
- Short, M. (1996). Exploring the Language of Poems, Plays and Prose. London: Longman.
- Segal, E.M. (1995b). A cognitive - phenomenological theory of fictional narrative. In Duchan et al., 61 - 78.