نقدی بر کتاب داستان کوتاه در ایران (داستان های پسامدرن)، نوشته ی حسین پاینده

نویسنده

دانش آموخته دکترى زبان و ادبیات فارسى از دانشگاه شیراز

چکیده

حسین پاینده، از پژوهشگران برجستهی ادبی ایران، در اثر شناخته‌شده‌ی خود، داستان کوتاه در ایران (داستان پسامدرن) به بررسی تعدادی از داستانهای معاصر ایران پرداخته که بهزعم وی داستانهای پسامدرن است. رویکرد او در این پژوهش، رویکردی شگردشناسانه است. در مقالهی حاضر این رویکرد به نقد کشیده شده، با توجه به مبانی انسانشناسانهی فلسفهی پستمدرن نشان داده شده است که بهکارگیری شگردهای داستاننویسی پسامدرن، الزاماَ به خلق اثری پسامدرن منتهی نمیشود. یک داستان پستمدرن پیش از آنکه براساس شگرد بنا شود، میباید از شخصیتهایی بهرهگرفته باشد که بازتابدهندهی وضعیت اندیشگانی انسان در موقعیت پستمدرن باشد. توجه به نقش و تفاوت من، خود، سوژه، ابژه، دیگری و ... در ساخت وضعیت انسانی پسامدرنیستی در چنین پژوهشی اهمیت بسیار دارد. این موضوع به‌ویژه در تحلیل داستان امروز ایران بسیار حائز اهمیت است زیرا نقش شگردهایی را بازمی‌نمایاند که عموماْ از ادبیات سایر کشورها به عاریت گرفته شده است. در این مقاله داستانهای مورد بحث، با تطبیق با فلسفهی پسامدرن در زمرهی آثار پستمدرن قرار گرفته یا از شمول آن خارج دانسته شده است.

کلیدواژه‌ها


ـ اخوت، احمد (1382). برادران جمال­زاده. چ2. تهران: افق.
ـ بیگدلی، احمد (1386). آنای باغ سیب. تهران: آگه.
ـ ــــــــــ  (1387). آوای نهنگ. چ2. تهران: نشر چشمه.
ـ پاینده، حسین (1381). «سیمین دانشور: شهرزادی پسامدرن». متن­پژوهی ادبی. ش51. صص57 ـ 82 .
ـ ـــــــــــ (1386). رمان پسامدرن و فیلم: نگاهی به ساختار و صناعات فیلم میکس. تهران: هرمس.
ـ ـــــــــــ  (1388). نقد ادبی و دموکراسی: جستارهایی  در نظریه و نقد ادبی جدید. چ2. تهران: نیلوفر.
ـ ـــــــــــ  (1390الف). داستان کوتاه در ایران (داستان­های پسامدرن). تهران: نیلوفر.
ـ ـــــــــــ  (1390ب). گفتمان نقد: مقالاتی در نقد ادبی. تهران: نیلوفر.
ـ ـــــــــــ  (1391). داستان کوتاه در ایران (داستان­های رئالیستی و ناتورالیستی). تهران: نیلوفر.
ـ ـــــــــــ (1393). گشودن رمان: رمان ایران در پرتو نظریه و نقد ادبی. تهران: مروارید.
ـ ـــــــــــ  (1394الف). داستان کوتاه در ایران (داستان­های مدرن). چ2. تهران: نیلوفر.
ـ ـــــــــــ  (۱۳۹۴ب). «کارنامک» (C.V): .blogfa.comhosseinpayandeh
ـ حبیبی، حامد (1388). آن­جا که پنچرگیری­ها تمام می­شوند. چ2. تهران: ققنوس.
ـ حکیم­معانی، محسن (1388). ارواح مرطوب جنگلی. تهران: ققنوس.
ـ حکیمی، زهره (1380). بعد از ردیف درخت­ها. تهران: نیلوفر.
ـ ــــــــــــ  (1383). اهل هیچ­جا. تهران: نیلوفر.
ـ ــــــــــــ  (1390). بادام تلخ. تهران: پیکان.
ـ خسروی، ابوتراب (۱۳۷۷). دیوان سومنات. تهران: نشر مرکز.
ـ دانشور، سیمین (1372). ساربان سرگردان. تهران: خوارزمی.
ـ ـــــــــــــ  (1380). جزیرة سرگردانی. چ3. تهران: خوارزمی.
ـ ــــــــــــ (1390). سووشون. چ17. تهران: خوارزمی.
ـ ــــــــــــ  (1392). انتخاب. چ9. تهران: قطره.
ـ دریدا، ژاک (۱۳۸۸). «ساختار، بازی و نشانه در گفتمان علوم انسانی». ترجمة فرزان سجودی در ساخت‌گرایی، پساساخت‌گرایی و مطالعات ادبی. چ2. تهران: سورة مهر. صص۲۲۸ ـ ۲۱۹.
ـ دوامی، خسرو (1383). هتل مارکوپولو. تهران: نیلوفر.
ـ ریاضی، امیرتاج­الدین (1388). بیانیه­های جمعیت مبارزه با خشونت علیه اشیاء. تهران: رود.
ـ شهسواری، محسن (1376) کلمه­ها  و ترکیب­های کهنه. تهران: آسا.
ـ ـــــــــــــــــ (۱۳۸۳). پاگرد. تهران: افق.
ـ ــــــــــــــــ (۱۳۸۶). تقدیم به چند داستان کوتاه. تهران: افق.
ـ ــــــــــــــــ (۱۳۸۹). شهربانو. تهران: نشر چشمه.
ـ ـــــــــــــــ (1390). شب ممکن. چ5. تهران: نشر چشمه.
ـ ــــــــــــــ (۱۳۹۲). وقتی دلی. چ2. تهران: شهرستان ادب.
ـ شیرزادی، علی­اصغر (1383). غریبه و اقاقیا. تهران: نشر علم.
ـ صادقی، بهرام (1393). سنگر و قمقمه­های خالی. چ3. تهران: نیلوفر.
ـ طباطبایی، ناهید (1378). حضور آبی مینا. چ11. تهران: دید.
ـ عزتی پاک، علی­اصغر (1384). می­مانم پشت در و داستان­های دیگر. تهران: هزارة ققنوس.
ـ کریچلی، سایمون (۱۳۹۱). لویناس و سوبژکتیویتة پساواسازانه. تدوین و ترجمة مهدی پارسا و سحر دریاب. تهران: رخ­داد نو.
ـ عباسلو، احسان (1389). کلاژ. تهران: آموت.
ـ گودرزی، محمدرضا (1383). در آن­جا زیر باران. تهران: نشر علم.
ـ محمودی، عباس (1382). کارناوالی برای یک مجسمه. تهران: فریاد کلام.
ـ مختاری، رضا (1386). سی­امین حکایت سیتا. تهران: نشر چشمه.
ـ مرادی، بهرام (۱۳۸۱). خنده در خانة  تنهایی. تهران: اختران.
ـ مظهر، وریا (۱۳۸۴). چیدن قارچ به سبک فنلاندی. تهران: نشر نی.
ـ هاکسلی، آلدوکس و دیگران (۱۳۸۸). درآمدی بر انسان­شناسی هنر و ادبیات. ترجمة محمدرضا پورجعفری. تهران: نشر ثالث.
ـ هولاب، رابرت (۱۳۸۹). یورگن هابرماس: نقد در حوزة  عمومی. چ6. تهران: نشر نی.
ـ یزدانجو، پیام (۱۳۸۷). ادبیات پسامدرن: گزارش، نگرش، نقادی. تدوین و ترجمة پیام یزادنجو. چ3. تهران: نشر مرکز.
- Barthes, R. (1977). Image, Music, Text. Stephan Heath (Trans.). U.K: Fontana Press.
- Foucault, M. (2004). The Archaeology of Knowledge.  3th reprinted. London: Routledg Classics.
- Barth, J. (1984). "The Literature of Replenishment, Postmodern Fiction".  The Friday Book: Essays and Other Non - Fiction. U.K: The John Hopkins University Press.
- Lyotard, J.F. (1984). The Postmodern Condition. U.K: Manchester University Press.
- Malpas, S. (2005). Jean - Francois Lyotard. U.K & U.S.A: Routledge.