تحلیل عناصر ناتورالیستی در رمان‌های رادوبیس نجیب‌ محفوظ و سهم سگان شکاری امیل زولا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه لرستان

2 کارشناس ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه ایلام

3 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

 
 
ناتورالیسم را به‌دلیل شباهت زیاد آن به رئالیسم، شکل افراطی رئالیسم دانسته‌اند که همۀ حوادث و اتفاقات موجود در طبیعت را در چارچوب علوم طبیعی تفسیر می‌کند. این مکتب بر ویژگی‌های توارث محیط و بازتاب زندگی واقعی به‌دور از آرمان‌گرایی تأکید دارد و به ترسیم جزئیات زشت، ضداخلاقی و فساد در پیرامون محیط می‌پردازد. رادوبیس اثر نجیب ‌محفوظ، نویسندۀ نامدار معاصر مصری، رمانی تاریخی ـ اجتماعی است که می‌توان رگه‌هایی از رئالیسم و ناتورالیسم را در آن مشاهده کرد. سهم سگان شکاری از امیل زولا، مشهورترین نویسندۀ ناتورالیسم فرانسوی، نیز رمانی تاریخی ـ اجتماعی است که حوادث تاریخی واقعی محیط جامعه را با سبکی ناتورالیستی بازتاب داده است. به‌دلیل وجود درون‌مایۀ مشترک در دو رمان مورد مطالعه، این آثار از نظر برخی رگه‌های ناتورالیسم در چارچوب ادبیات تطبیقی به‌روش توصیفی ـ تحلیلی بررسی شده است. یافته‌ها حاکی از آن است که اشخاص رمان رادوبیس، حاکم و سیاست‌مداران مصر و نیز اشخاص رمان سهم سگان شکاری اشراف‌زادگان تازه‌به‌دوران‌رسیدة زمان امپراتوری دوم فرانسه هستند. قهرمانان داستان‌ها نیز دارای برجستگی خاصی هستند که نویسندگان اصراری بر تیپ‌سازی آن‌ها ندارند. نجیب از حوادث واقعی محیط جامعه همچون تاریخ مصر معاصر و مسائل آن، فساد اخلاقی در قصرهای پادشاهی، روسپی‌گری و... سخن می‌گوید و حاکمان خودکامه را به باد انتقاد می‌گیرد. زولا نیز زشتی و غیراخلاقی بودن زندگی خانواده‌های اشرافی در دوران امپراتوری دوم فرانسه، بی‌بندوباری، انحرافات جنسی، فقر اقتصادی و... را در چارچوب مکتب ناتورالیسم به‌نمایش می‌گذارد. هر دو رمان جلوه‌های مشترک زیادی همچون وراثت، علم فیزیولوژیک، عشق به‌عنوان نیرویی جسمانی، اخلاق‌ستیزی و زشت‌نگاری و... را بازتاب داده‌اند.
 
 
 
 

کلیدواژه‌ها


ـ بوادفر، پیردو (1376). ادبیات داستانی فرانسه در قرن بیستم. ترجمۀ خسرو سمیعی. تهران: نگاه.
ـ ثروت، منصور (1368). آشنایی با مکتب‌های ادبی. تهران: سخن.
ـ زرین‌کوب، عبدالحسین (1387). نقد ادبی. چ6. تهران: امیرکبیر.
ـ زولا، امیل (1362). سهم سگان شکاری. ترجمۀ محمدتقی قیاسی. تهران: نیلوفر.
ـ سیدحسینی، رضا (1381). مکتب‌های ادبی. چ10. تهران: نگاه.
ـ فورست، لیلیان و پیتر اسکرین (1376). ناتورالیسم. ترجمۀ حسن افشار. چ2. تهران:
 نشر مرکز.
ـ گرانت، دیمیان (1375). رئالیسم. ترجمۀ حسن افشار. تهران: نشر مرکز.
ـ محفوظ، نجیب (1991). المؤلفات الکاملة. المجلدالأول. بیروت: مکتبة لبنان.
ـ هارلند، ریچارد (1382). درآمدی تاریخی بر نظریۀ ادبی از افلاطون تا بارت. تهران:
 نشر چشمه.
ـ شریفیان، مهدی و فرامرز رحمانی (1392). «تحلیل عناصر ناتورالیستی در داستان‌های محمود دولت‌آبادی». فصلنامة ادب فارسی. د3. ش1. صص150ـ168.
ـ قاسم‌زاده، سیدعلی (1389). «طلوع و افول ناتورالیسم». آموزش زبان و ادبیات فارسی رشد. ش2. صص51ـ57.
ـ قره‌باغی، علی‌اصغر (1381). «واژگان فرهنگ جهانی ناتورالیسم». نشریۀ گلستان. ش53. صص39ـ45.
ـ میرصادقی، میمنت (1368). «ناتورالیسم». چیستا. ش64. صص584ـ588.