نشانه اسطوره شناسی و جایگاه روایت های اسطوره ای در تبلیغات، بازاریابی و برندسازی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه زبانشناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

تبلیغات فرایندی است که ما را مجاب می‌کند محصولی ارزش خریداری دارد. تبلیغات به‌شدت تحت تأثیر اسطوره‌هاست. بازاریابی نیز ما را با فرایند بازار آشنا می‌نماید و کمک می‌کند تا محصولات خود را به‌گونه‌ای جذاب تولید و عرضه کنیم. اسطوره‌ها همیشه و در همه‌جا حضور دارند و همواره ما را به قدرتی عینی یا انتزاعی ارجاع می‌دهند. به ‌همین دلیل انواع نظام‌های گفتمانی اسطوره‌ها را به‌کار می‌گیرند. یکی از این نظام‌های گفتمانی نظام گفتمانی تبلیغات، بازاریابی و برندسازی است. حال مسئلۀ پژوهش این است که اسطوره‌ها چگونه در شکل‌گیری این نظام گفتمانی تبلیغات، بازاریابی و برندسازی دخالت می‌کنند و سبب تحول گفتمان بازار می‌شوند.  تبلیغات روایی ـ اسطوره‌ای حاوی فرایندهای روایی کنشی، شوشی و بوشی هستند. اسطوره‌ها نیز حاوی چهار عنصر تخیل باشلار هستند و این عناصر را با خود به حوزۀ تبلیغات می‌آورند تا فرایند روایی کامل شود. هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی جایگاه و کاربرد نشانه‌اسطوره‌شناسی در گفتمان تبلیغاتی، بازاریابی و برندسازی براساس فرایندهای روایی مذکور  است. بدین منظور، پیکرۀ‌ پژوهش از رسانه‌ها و سایت‌های اینترنتی استخراج و براساس کارکردهای روایی ـ اسطوره‌ای و نظام‌های ارزشی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان می‌دهد به‌کارگیری روایت‌های اسطوره‌ای در تبلیغات، بازاریابی و برندسازی با ایجاد باور و حس وفاداری در مصرف‌کننده موجب پیشرفت برند و بازار می‌گردد. 

کلیدواژه‌ها


آذرپاد، حسن و فضل‌الله حشمتی‌رضوی (1372). فرشنامۀ ایران. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
احمدخانی، محمدرضا، علی فیروز رجائی و محمدصادق یدکی‌مقدم (1396). «بررسی نشانه‌شناسی تبلیغات بازرگانی بانک تجارت». مجلۀ جستارهای زبانی. س17. د8. ش7. صص341ـ364.
اسوالد، لورا (1396). نشانه‌شناسی بازاریابی نشانه‌ها، استراتژی‌ها و ارزش برند. ترجمۀ حمید طهماسبی‌فرد، بهرام خیری و مهناز عباسی. تهران: نشر فوژان.
ارجمندیان، افسانه و زهرا ابوالحسنی‌چیمه (1396). «دلالت متن دیداری لوگو از دیدگاه نشانه‌شناسی بارت ـ ون لیوون بررسی موردی: خودروهای لوکس». مجلۀ جستارهای زبانی (مقالات آمادۀ انتشار، پذیرفته‌شده، انتشارات آنلاین).
باشلار، گاستون (1364). روانکاوی آتش. ترجمۀ جلال ستاری. تهران: توس.
ــــــــــــــ (1377). شعلۀ شمع. ترجمۀ جلال ستاری. تهران: توس.
تاکی، گیتی و فاطمه قایدی (1395). «شیوۀ گفتمانی تبلیغات روزنامه‌ها و مجلات زبان فارسی». فصلنامۀ زبان‌پژوهی. س8. ش21. صص7ـ30.
جعفری، طلایه (1394). بررسی کارکرد جنسیت در متون اقناعی مطبوعات زبان فارسی از دیدگاه گفتمان انتقادی، پایان‌نامۀ کارشناسی ‌ارشد زبان‌شناسی همگانی. دانشگاه آزاد اسلامی تهران، واحد تهران مرکزی.
خراسانی، فهیمه (1389). بررسی ساختار روایی داستان سیاوش برپایۀ نظریۀ نشانه‌معناشناسی روایی گرمس. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه تربیت مدرس، دانشکدۀ علوم انسانی. تهران.
دانسی، مارسل (1388). نشانه‌شناسی رسانه‌ها. ترجمۀ گودرز میدانی و بهزاد دوران. چ2. تهران: نشر چاپار.
ذویار، حامد، مهنوش وحدتی و مهدی مکی‌نژاد (1394). «معانی نمادین نقش‌مایۀ بته‌جقه». فصلنامۀ کیمیای هنر. س4. ش15. صص99ـ113. 
ژوله، تورج (1381). پژوهشی در فرش ایران. تهران: یساولی.
سگال، رابرت آلن (1389). اسطوره. ترجمۀ فریده فرنودفر. تهران: بصیرت.
شفیعی، سمیرا و دیگران (1397). «شناسایی دوره‌های روایی رسالت‌الطیرها براساس چهار نسل روایت». دوماهنامۀ جستارهای زبانی. د9. ش3. صص99ـ127.
شعیری، حمیدرضا (1381). مبانی معناشناسی نوین. تهران: سمت.
ـــــــــــــــــ (1385). تجزیه‌وتحلیل نشانه‌معناشناسی گفتمانی. تهران: سمت.
ــــــــــــــــ (1386). «بررسی انواع نظام‌های گفتمانی از دیدگاه نشانه‌معناشناسی» در هفتمین همایش زبان‌شناسی ایران. دانشگاه علامه طباطبائی. تهران.
ــــــــــ (1388). «از نشانه‌شناسی ساختگرا تا نشانه‌معناشناسی گفتمانی». فصلنامۀ نقد ادبی. س2. ش8. صص33ـ51.
ــــــــــــــ (1391). نشانه ـ معناشناسی دیداری. تهران: سخن.
ــــــــــــــــ (1395). نشانه ـ معناشناسی ادبیات. تهران: انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.
شعیری، حمیدرضا و سعیده انتظاری‌ملکی (1392). «تحلیل وجه ‌القایی زبان تصویری تبلیغات از دیدگاه کنشی و تنشی براساس رویکرد نشانه‌معناشناختی (بررسی موردی: گفتمان تبلیغاتی داخلی و خارجی)». مجلۀ زبان‌شناسی و گویش‌های خراسان. ش9. صص96ـ117.
عباسی، علی و هانیه یارمند (1389). «تحلیل گفتمانی شازده‌کوچولو (نظام معنایی منسجم تشکیل‌شده از ساختارهای تودرتو، تسلسلی و تکراری)». پژوهش‌های زبان و ادبیات تطبیقی. ش1. صص65ـ84.
عزیزی، عبدالهادی، فرج‌الله رحیمی و الهه دهکردی (1394). «بررسی تأثیر تبلیغات و پیشبرد فروش بر خلق ارزش ویژه برند (مورد مطالعه: برند لوازم خانگی سامسونگ)». مجلۀ مدیریت بازرگانی. د 7. ش3. صص643ـ662.
فرنبغ دادگی (1369). بندهش گزارش مهرداد بهار. تهران: توس.
قاسم‌زاده، سیدعلی و بزرگ بیگدلی (1397). رمان اسطوره‌ای؛ نقد و تحلیل جریان اسطوره‌گرایی در رمان‌نویسی فارسی. تهران: نشر چشمه.
کاظمی، فروغ و بهناز بیرون‌راه (1397). «شیوه‌های معناپردازی در تصویر و کلام بیلبوردهای تبلیغاتی با رویکردی نقش‌گرا». مجلۀ جستارهای زبانی (مقالات آمادۀ انتشار، پذیرفته‌شده، انتشارات آنلاین).
کاظمی، فروغ و مریم ارمغانی (1394). «بررسی تطبیقی زبان تبلیغات در بیلبوردهای تهران و لندن از منظر ارزش‌های فرهنگی». مجلۀ انجمن زبان‌شناسی. س3. د11. ش21. صص25ـ52.
کریمیان، فرزانه (1396). «بازگشت اسطوره در دو رمان قرن بیستم فرانسه: مطالعۀ مقابله‌ای بیش‌متنیت و پیش‌متنیت در آثار میشل تورنیه و آلن رب‌گری‌یه». دوفصلنامۀ روایت‌شناسی. س1. ش2. صص81ـ104.
معین، مرتضی‌بابک (1385). «نشانه‌شناسی و تبلیغات». پژوهشنامۀ فرهنگستان هنر. ش1. صص93ـ103.
ـــــــــــــ (1391). «استراتژی‌های گفته‌پردازی در گفتمان تبلیغاتی پنجمین آکادمی تابستانی بین‌المللی زبان‌شناسی ایران». دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت.
ون ‌لیوون، تئون (1395). آشنایی با نشانه‌شناسی اجتماعی. ترجمۀ محسن نوبخت. تهران: علمی.
منصوری، مجید و حمید غلامی (1395). «بررسی برخی مضامین پدیدآورندۀ میل جاودانگی با رویکرد اسطوره‌شناختی». فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی. س12. ش43. صص211ـ243. 
نامورمطلق، بهمن (1392). درآمدی بر اسطوره‌شناسی، نظریه‌ها و کاربردها، تهران: سخن.
یاکوبسن، رومن (1380). «زبان‌شناسی و شعرشناسی». ترجمۀ کوروش صفوی در ساخت‌گرایی، پساساختگرایی و مطالعات ادبی. به کوشش فرزان سجودی. تـهران: سازمان تبلیغات اسلامی.