بررسی زبان زنانه در رمان طیور أیلول امیلی نصرالله براساس نظریه لیکاف

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکدۀ ادبیات، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.

2 دانشیار، گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکدۀ ادبیات، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

چکیده

توجه به تفاوت‏های زنان و مردان از اواخر دهۀ شصت میلادی بر اثر تغییرات عمیق اجتماعی و رواج جنبش‏های فمینسیتی شکل گرفت و مفهوم زبان و جنسیت به یکی از مفاهیم رایج پژوهشگران در حیطۀ جامعه‌شناسی زبان تبدیل شد. یکی از نظریه‏های نوین در حوزۀ زبان و جنسیت نظریۀ رابین لیکاف (1975)، جامعه‌شناس معروف است. از نظر وی، میان جایگاه زنان در جامعه و کاربرد زبان نزد این جنس ارتباط وجود دارد و نابرابری در منزلت اجتماعی مردان و زنان به نابرابری زبان سرایت کرده و باعث تفاوت سبک زنان و مردان در سخن گفتن شده است. این مقاله قصد دارد با روش توصیفی ـ تحلیلی و آماری و براساس مطالعات زبان‌شناسی اجتماعی به‌ویژه نظریۀ لیکاف و متغیرهای آن، به کارکرد زبان و ویژگی‏های زبانی شخصیت‏های زن در رمان طیور أیلول نوشتۀ امیلی نصرالله، نویسندۀ معاصر لبنانی، بپردازد تا میزان مطابقت زبان شخصیت‌های زن و مرد با مؤلفه‏های لیکاف را مشخص نماید. داده‏های پژوهش نشان می‌دهد امیلی نصرالله با استفاده از واژگان زنانه، تشدیدکننده‏ها، تردیدنماها، رنگ‏واژه‏ها، سوگندواژه‌ها و واژگان احساسی در حوزۀ واژگانی، و کاربرد جملات نیمه‌تمام، جملات پرسشی بیشتر به شکل حدیث‌نفس و جملات امری و تعجبی در حوزۀ نحوی، توانسته سبک نوشتار زنانۀ خود را حفظ کند و در ایجاد زبانی متناسب با جنسیت شخصیت‌ها تا حد زیادی موفق عمل نماید. گم‌گشتگی هویتی زنان این داستان باعث ایجاد ضعف زبانی در آن‌ها شده و ناسازگاری برخی متغیرها با نظریۀ لیکاف به‌دلیل بی‌سوادی و یا نقش خود زنان در بازتولید اعتقادات خرافی بوده است.

کلیدواژه‌ها


آﺑﻮب، ﭘﺎﻣﻼ و ﻛﻠﺮ واﻻس (1387). ﺟﺎﻣﻌﻪ‌ﺷﻨﺎﺳﻲ زنان. مترجم ﻣﻨﻴﮋه ﻧﺠﻢ‌ﻋﺮاﻗﻲ. تهران: ﻧﺸﺮ نی. ##احمدی‌چناری، علی‌اکبر، علی‌اصغر حبیبی و خدیجه صالحی (1396ش). «اللغة والجنس فی القصص القصیرة لفضیلة الفاروق و زویا بیرزاد علی ضوء آراء روبن لاکوف». مجلۀ بحوث فی الادب المقارن. س7. ش 28. صص 23ـ39. ##ارباب، سپیده (1391). «بررسی و طبقهبندی دشواژههای رایج فارسی در تداول عامه». مجلۀ پژوهشهای زبانشناسی تطبیقی. س 2. ش 4. صص 107ـ124. ##برهومه، عیسی (2002). اللغة والجنس، حفریات لغویة فی الذکورة والأنوثة. عمان: دار الشروق. ##بهمنی‌مطلق، یدالله و بهزاد مروی (1393). «رابطۀ زبان و جنسیت در رمان شب‏های تهران». دوفصلنامۀ زبان و ادبیات فارسی. س 22. ش 76. صص 7ـ26. ##بیمن، ولیام اُ. (1386). زبان منزلت و قدرت در ایران. مترجم رضا مقدم‌کیا. چ 2. تهران: نشر نی. ##پاکنهادجبروتی، مریم (1381). فرادستی و فرودستی در زبان. تهران: گام نو. ##داوری‌اردکانی، نگار و عطیه عیار (1387). «کنکاشی در پژوهش‏های زبان‌شناسی جنسیت». مجلۀ مطالعات راهبردی زنان. س 11. ش 42. صص 162ـ181. ##دلبری، حسن، هدی میرزایی و علی‌محمد عرب‌پور محمدآبادی (1396). «بررسی متغیر جنسیت با تکیه بر زبان زنانه در رمان کنیزو اثر منیرو روانیپور». فصلنامۀ پژوهش‏های ادبی. س 14. ش 58. صص 31ـ48. ##ذوالفقاری، حسن (1386). «هویت ایرانی و دینی در ضر‌ المثل‏های فارسی». فصلنامۀ مطالعات ملی. س 8. ش 30. صص 27ـ52. ##رابینز، روت (1389). فمینیسم‏های ادبی. مترجم احمد ابومحبوب. تهران: نشر افراز. ##روحی الفیصل، سمر (1995). بناء الروایة العربیة. دمشق: منشورات کتاب الاتحاد العرب. ##زارع‌برمی، مرتضی (1397). نمودهای زنانگی و مردانگی در زنانه‌نویسی و مردانه‌نویسی از جنگ و استبداد. تهران: آثار فکر. ##شکاری، محمود (1393). مقایسۀ زبان مردانه و زنانه در رمان چراغها را من خاموش می‌کنم. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه بیرجند. ##صالح، فرح غانم (2013). «دلالة اللون فی شعر النسوی العراقی المعاصر». مجله الأستاذ. ش 203. صص 481ـ498. ##عاشقی‌قلعه، لیلا، ناصر علیزاده‌خیاط و آرش مشفقی (1398). «خشونت علیه زنان در آثار نویسندۀ زن معاصر فریبا وفی». نشریۀ علمی زن و فرهنگ. س 11. ش 42. صص 7ـ19. ## فتوحی، محمود (1392). سبک‌شناسی (نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها). چ 2. تهران: سخن.##فرکلاف، نورمن (1379). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمۀ شایسته‌پیران و دیگران. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها. ##القوصی، عبدالعزیز (1969). أسس الصحة النفسیة. قاهره: دارالقلم. ##گیدنز، آنتونی (1385). تجدد و تشخص: جامعه و هویت شخصی در عصر جدید. مترجم ناصر موفقیان. تهران: نشر نی. ##لیپز، هیلاری ام. (1393). روانشناسی زن از نگاهی نو: جنسیت، فرهنگ، قومیت. مترجم فاطمه باقریان. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی. ##ماتلین، مارگارت دبلیو (1390). روان‏شناسی زنان. مترجم شهناز محمدی. تهران: نشر روان. ##مدرسی، یحیی (1368). درآمدی بر جامعه‌شناسی زبان. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی. ##مشیرزاده، حمیرا (1381). از جنبش تا نظریۀ اجتماعی: تاریخ دو قرن فمینیسم. تهران: نشر پژوهش شیرازه. ##نجفیعرب، ملاحت (1394). «نقد و تحلیل رمان چراغها را خاموش میکنم از منظر زبان و جنسیت». دوفصلنامۀ علوم بلاغی. س 5. ش ۷. صص 181ـ212. ##نجفی‌عرب، ملاحت و یدالله بهمنی‌مطلق (1393). «کاربرد واژگان در رمان شازده احتجاب از منظر زبان و جنسیت». فصلنامۀ تخصصی تحلیل و نقد متون زبان و ادبیات فارسی. س 6. ش 20. صص 121ـ132. ##نصرالله، امیلی (1991). طیور ایلول. چ 7. بیروت: نشر نوفل. ## Aboub, P., & Walas, K. (2008). Sciology of women (in Farsi). Manizheh Najm Iraqi (Tr.). Tehran: Ney Publication. ##Ahmad Chenari, A., Habibi, A., & Salehi, K. (2017). “Language & Gender in The Short Stories of El Farouk & Zoya Pirzad based on Rabin Lakoff’s oppinions” (in Farsi). Journal of Research in Comparative Literature. Vol. 7. No. 28. pp. 23-39. ##Alghousi, A. (1969). Foundations of mental health (in Farsi). Cairo: Kalam Printing Press. ##Arbab, S. (2012). “Studying & Classifying common Persian taboo words frequently used by people” (in Farsi). Journal of Research in Comparative Linguistics. Vol. 2. No. 4. pp. 107-124. ##Asheghi Ghale, L., Alizadeh Khayyat, N., & Moshfeghgi, A. (2019). “Violence against women, Among the works written by “Fariba Vafi” The Contemporary female writer” (in Farsi). Scientific Journal of Women & Culture. Vol. 11. No. 42. pp. 7-19. ##Bahmani Motlagh, Y., & Marvi, B. (2014). “The relationship between language & gender in novel titled “Tehran’s nights” (in Farsi). Two Quarterly Journal of Persian Language & Literature. Vol. 22. No. 76. pp. 7-26. ##Beeman, W. O. (1986). Language, status, and power in Iran (in Farsi). Reza Moghadam kia (Tr.). Tehran: Ney Printing Press. ##Davari Ardakani, N., & Ayar, A. (2008). “Exploring linguistic research on gender” (in Farsi). Journal of Women's Strategic Studies. Vol. 11. No. 42. pp. 162-181. ##Delbari, H., Mirzaei, H., & Arabpoor Mohammadabadi, A. M. (2017). “Examining "gender" relying on female language in the novel "Kanizu" written by Moniro Ravanipour” (in Farsi). Quarterly Journal of Literacy Research. Vol. 14. No. 58. pp. 31-48. ##Fairclough, N. (2000). Critical discourse analysis (in Farsi). Shayesteh Piran et al. (Trans.). Tehran: Center for Media Studies & Research. ##Giddens, A. (2006). Modernity & self-identity, society & personal identity in the new age (in Farsi). Naser Movafaghian (Tr.). Tehran: Ney Printing Press. ##Isa, B. (2002). Language & gender, linguistic explorations in masculinity and Femininity (in Farsi). Oman: Dar Al Sharq Printing Press. ##Modarresi, Y. (1989). An introduction to the sociology of language (in Farsi). Tehran: Institute for Cultural Studies & Research. ##Moshirzadeh, H. (2002). From a social Movement to a social theory, history of 2 centuries of Feminism (in Farsi). Tehran: Shirazeh Research Publishing. ##Najafi Arab, M. (2015). “Criticizing & Analyzing the novel "I turn off the lights", From the perspective of language & gender” (in Farsi). Two Quarterly Journal of Rhetorical Sciences. Vol. 6. No. 20. pp. 181-212. ##Nasrollah, E. (1991). Birds of september (in Farsi). 7th Ed. Beirut: Nofel Printing Press. ## Paknahad Jabarooti, M. (2002). Superiority & inferiority in language (in Farsi). Tehran: Game No Publishing Press. ##Robbins, R. (2010). Literary feminists (in Farsi). Ahmad Abu Mahbub (Tr.). Tehran: Afraz Printing Press. ##Ruhi al-Faisal, S. (1995). Based on arabic novel (in Farsi). Damascus: Arab united writers Publications. ##Saleh, F. G. (2013). “Importance of color in contemporary Iraqi feminist poetry” (in Farsi). Journal of Professor. No. 203. pp. 481-498. ##Shekari, M. (2014). Compaing male & female language, novel titled “I turn off the lights” (in Farsi). Master’s Thesis, University of Birjand. ##Showalter, E. (1997). Towards a feminist poetics. Ken Newton (Ed.). London: Macmillan Education. ##Zare Barmi, M. (2018). Aspects of femininity & masculinity in feminism and masculinity writing regarding war & tyranny (in Farsi). Tehran: Asar e Fekr Printing Press. ##Zolfaghari, H. (2007). Iranian & religious identity in Persian proverbs (in Farsi). Quarterly Journal of National Studies. Vol. 8. No. 30. pp. 27-52.##